Innowacyjne zabiegi i rozwój kieleckiej Ortopedii. Rozmawiamy z doktorem Pawłem Skowronkiem, prekursorem technik miniinwazyjnych

Porozmawiajmy na temat technik miniinwazyjnych, o których robi się coraz głośniej. Wyjaśnijmy na początku co to takiego?
Skutkiem tego, że średnia życia jest coraz dłuższa, z czego się ogromnie cieszymy, jest między innymi kwestia zniszczenia i wydolności stawów, co ogranicza w znacznym stopniu chodzenie i ogólnie funkcjonowanie w codziennym życiu. Dla ortopedii właśnie dlatego na pierwszy front wysuwa się leczenie zmian zwyrodnieniowych, a nadal jedynym w pełni efektywnym rozwiązaniem tych przypadków jest protezoplastyka stawów. Stosowane przez nas techniki miniinwazyjne to nowatorskie zabiegi, w których się specjalizujemy. Polegają na wymianie stawu biodrowego przez kolokwialną „dziurkę od klucza”. W trakcie zabiegu nie odcinamy żadnych mięśni w przeciwieństwie do standardowych zabiegów. Dotychczas staw biodrowy „wymieniało się” w standardowymi technikami, co wymagało znacznie dłuższego cięcia skórnego, uszkodzeń mięśni i łączyło się z dłuższym gojeniem, rehabilitacją i tym podobne. Poza tym przecięte mięśnie po wygojeniu i tak niestety były słabsze niż wcześniej. W związku z tym częściej dochodziło niewydolności stawu, zwichnięć protez, stanów zapalnych czy ograniczeń ruchomości. Wraz z wprowadzeniem technik miniinwazyjnych większość problemów zostało znacznie zminimalizowanych

Co to oznacza dla pacjenta?
Dzięki minimalizacji uszkodzenia mięśni tego samego dnia możemy pacjenta pionizować i rozpocząć chodzenie. Minimalne cięcie i ekspozycja rany to także mała utrata krwi, mniejsze dolegliwości bólowe, a efekt operacji jest właściwie natychmiastowy. Rehabilitację rozpoczynamy w dniu operacji, gdy tylko „zejdzie znieczulenie”. Jest ona krótsza, nie musimy czekać na wygojenie odciętych mięśni. Drugiego lub trzeciego dnia pacjent może opuścić szpital i wrócić do domu chodzący i praktycznie samodzielny. Po tygodniu lub dwóch można rozpocząć rower stacjonarny. Pacjenci są samodzielni właściwie od samego początku i nie wymagają opieki osób trzecich. Szybciej powracają do standardowego funkcjonowania, czynności zawodowych, a nawet sportu, który uprawiali przed zabiegiem. Mamy pacjentów, którzy pływają na kitesurfingu, jeżdżą na snowboardzie czy nartach, uprawiają sporty walki. Mamy też panie, które uprawiają pole dance, czyli bardzo wymagający dla nóg, ale i całego ciała sport. Dodam również, że taki rodzaj zabiegu jest znacznie efektywniejszy dla szpitala, jak i systemu ubezpieczeń. Korzyści jest wiele.

Takie zabiegi przeprowadzane są w Wojewódzkim Szpitalu Zespolonym w Kielcach?
Tak. Techniki miniinwazyjne wprowadzaliśmy już w 2006 roku, a od 2009 roku zaczęliśmy szkolić. W Kielcach utworzyliśmy pierwszy duży ośrodek szkoleniowy i od 2014 roku przyjeżdżają się do nas uczyć lekarze z całej Polski, Europy, a nawet świata. Później taki ośrodek stworzyłem w Warszawie. Mamy bardzo zaawansowany system szkoleń i to daje efekty. Już ponad 400 lekarzy odwiedziło te dwa wspomniane ośrodki i część z nich wprowadziło już te techniki w życie. Muszę podkreślić, że jesteśmy prawdopodobnie najbardziej doświadczonym zespołem operacyjnym w tych technikach, wykonaliśmy już ponad 7 tysięcy takich zabiegów. To daje nam bazę do tego, aby można było dyskutować o tej technice na poziomie światowym i pokazywać jej zalety.

Ile trwa taka operacja?
Czasem jedynie pół godziny lub nawet krócej. Standardowe techniki to czas około 1,5 do 2 godzin. Jednak to nie czas jest tu najważniejszy, a minimaliazcja uszkodzeń tkanek. Niemniej przeprowadziliśmy pewne badania opublikowane w naukowych pismach, w których to porównaliśmy dostępy standardowe z miniinwazyjnymi i okazało się, że w przypadku tych drugich czas operacji jest o 36 procent, czyli prawie połowę krótszy. A krótszy czas operacji wpływa na mniejsze ryzyko np. stanów zapalnych, utraty krwi itp. Warto też dodać, że jedna z firm konsultingowych badających szpitale oceniła średni czas pobytu pacjenta w szpitalach po protezoplastyce na 5,5 dnia. W naszym wydaniu to 2,4 dnia, czyli pobyt w szpitalu skracamy o połowę.

Czy są jakieś przeciwwskazania do operacji technikami miniinwazyjnymi?
Są, ale musi to być naprawdę ogromna otyłość lub duża deformacja w stawie biodrowym. Z racji tego, że dostęp jest w przedniej części stawu biodrowego w porównaniu z dostępami tradycyjnymi daje to większe możliwości nawet w przypadku osób otyłych. Jednak przy naprawdę olbrzymiej otyłości każda z metod jest ryzykowana, dlatego najpierw polecamy takim pacjentom kontakt z dietetykiem lub bariatrą. Po zrzuceniu konkretnej masy, możemy wrócić do tematu i operować.

Czy wiek w kwalifikacji do zabiegu ma znaczenie?
Nie ma żadnego znaczenia. Zmiany zwyrodnieniowe powstają w różnych mechanizmach. Najczęściej jest to pierwotna choroba zwyrodnieniowa, która wynika głównie ze zużycia i przeciążeń. Ale są też zmiany pourazowe, pozapalne, jałowa martwica kości udowych, a to są schorzenia, które dotykają także ludzi młodych. Najmłodsza pacjentka, którą operowałem miała 16 lat, a najstarszy pacjent miał 101 lat. Tak więc rozbieżność jest bardzo duża.

Klinika Ortopedii Wojewódzkiego Szpitala Zespolonego cały czas się rozwija.
Tak. Jakość i różnorodność zabiegów na przestrzeni ostatnich lat się zwiększyła. Portfolio Kliniki bardzo się rozszerzyło i jest to pełnoprofilowy duży oddział. Operujemy najcięższe przypadki, choćby z tego względu, że jesteśmy Centrum Urazowym, ale nadal zabiegiem flagowym jest protezoplastyka planowa - zarówno w biodrach, jak i kolanach. Bo w kolanach też mamy bardzo dużo osiągnięć. Jesteśmy również szkoleniowcami z najnowszych typów protez kolanowych i przekazujemy tę wiedzę lekarzom z całej Polski.

Osiągnął Pan już bardzo dużo. A jakie są plany na przyszłość?
Przede wszystkim rozpropagowanie wśród chirurgów tych metod, które według nas są metodami pierwszego wyboru i które dają lepszy efekt dla pacjenta. To jest moje motto - aby zostawić w ortopedii ślad, który pokaże, że pacjenci mogą mieć lepiej niż dotychczas. Technologia medyczna oczywiście cały czas idzie do przodu, ale to jest sprawa, w której nadal należy dużo robić i która potrzebuje promocji.

Jest Pan bardzo zajętym człowiekiem w rozjazdach między Warszawą a Kielcami. Dodatkowo szkoli Pan lekarzy z całego świata. Jest jeszcze czas dla siebie?
Medycyna to moja pasja, a chirurgia ortopedyczna tym bardziej. Ale nie jest tak, że zapominam o życiu osobistym. Bardzo lubię uprawiać różnego rodzaju sporty i staram się zawsze mieć na to czas, choć oczywiście bywa niełatwo. Uważam jednak, że balans w życiu jest ważny.