Narodowe Czytanie "Nad Niemnem" na Rynku we Włoszczowie. Kto czytał? Zobaczcie zdjęcia i wideo

"Nad Niemnem" powstało w latach 1885 - 1886, a do rąk czytelników w formie książki trafiło w przededniu 25 rocznicy powstania styczniowego. Było nie tylko przypomnieniem i uczczeniem wielkiego narodowego wydarzenia. Znana nam lektura szkolna została entuzjastycznie przyjęta przez recenzentów. Chwalili pomysł, kompozycję, walory artystyczne i ideowo-dydaktyczne powieści. Podziw budziły miejsce akcji, przyroda, opisy charakterów i konteksty historyczno-patriotyczne. Dzieło porównywano do Pana Tadeusza Adama Mickiewicza. Powieść była doceniana przez kolejne pokolenia, a dzisiaj stanowi znakomity dokument epoki, barwnie opisujący obyczajowość nadniemieńskiej prowincji u schyłku XIX wieku, którą odwiedzają też światowi bywalcy. O czym przypomniał podczas Narodowego Czytania burmistrz Włoszczowy Grzegorz Dziubek.

W 160 rocznicę narodowego zrywu znów zajrzeliśmy do lektury. W piątek na włoszczowskim Rynku 11 fragmentów dzieła czytali kolejno: burmistrz Grzegorz Dziubek, muzycy Kapeli "Włoszczowskie Muzykanty" Katarzyna Baran i Jan Kusa oraz Zofia Ociepa, Barbara Marcinkowska i Felicja Łączek - przedstawicielki Klubu Senior Plus, Anna Oleśkiewicz z Dyskusyjnego Klubu Książki, nauczycielka Szkoły Podstawowej w Chlewicach Emilia Struzik i uczennica tej szkoły Julia Łataś, Barbara Frączek i Jolanta Grzeszczak - członkinie klubu quillingowego Zakręcone Babki.

Powieść Elizy Orzeszkowej była niemal powszechnie uznana za arcydzieło, zarówno przez współczesnych, jak i potomnych. W przeróbkach scenicznych wystawiano ją w teatrach polskich. W 1905 roku Eliza Orzeszkowa wraz z Henrykiem Sienkiewiczem i Lwem Tołstojem została nominowana do literackiej nagrody Nobla (ostatecznie otrzymał ją Sienkiewicz).

Powieść „Nad Niemnem” została przetłumaczona na języki: białoruski (2003), bułgarski, czeski (1894, nowe tłumaczenie 1974), litewski (1958), łotewski, rosyjski, serbo-chorwacki, słowacki, szwedzki (1897), węgierski. Powieść była dwa razy ekranizowana w Polsce: w 1939 i 1987 roku (film wszedł na ekrany w 1987 roku, a więc w setną rocznicę ukazania się powieści). Trudno więc podjąć się zadania interpretacji takiego arcydzieła. Nasi lektorzy zrobili to jednak znakomicie, z zaangażowaniem i z aktorskim talentem.

Włoszczowskie Muzykanty przypomniały XVIII-wieczną pieśń szlachecką "Ty pójdziesz górą...". której treść została wykorzystana między innymi w powieściach Nad Niemnem i Australczyk Elizy Orzeszkowej. Powstała prawdopodobnie na terenie Galicji.

Kolejnej, 12.edycji Narodowego Czytania we Włoszczowie, towarzyszyła wystawa poświęcona autorce powieści i jej dziełu.

Lektury mogli posłuchać mieszkańcy, którzy na ten czas zatrzymali się w Rynku. Narodowe Czytanie przygotowała Biblioteka Publiczna, Dom Kultury i Gmina Włoszczowa. Wydarzenie jest częścią Europejskich Dni Dziedzictwa w tym roku organizowanych pod hasłem Żywe dziedzictwo – tradycje od pokoleń. Ogólnopolską akcję Narodowego Czytania w sobotę zainaugurowała Para Prezydencka.

„Niedużo nas było, może osób kilka, bo inni ludzie na swoich podwórkach zgromadzili się i, tak samo jak my, kupkami stojąc, ku stronie piasków obróceni, stuków i grzmotów słuchali, co tam toczyły się i turkotały (...) Słowik już wtenczas nie śpiewał, tylko gdzieniegdzie podejmowały się znad boru chmury wszelakiego ptastwa i jak zwariowane, z przeraźliwymi krzykami latały nad borem, nad rzeką (...) Nad piaskami zaś ciągle grzmiało a grzmiało, i dopiero przed samym wieczorem grzmoty te zaczęły pomału ustawać, aż i zupełnie ustały, a za to po całym borze poniosły się wielkie ludzkie krzyki i zgiełki.” - Tak Jan opowiada Justynie o przebiegu powstania styczniowego w okolicach Korczyna i Bohatyrowicz. Walczyło wówczas czterdziestu powstańców, a wśród nich był ojciec Janka – Jerzy Bohatyrowicz i brat Benedykta Korczyńskiego – Andrzej.

Zryw zakończył się klęską. Rozpoczęły się represje władz carskich wobec jego uczestników. Ale walka w powstańczych szeregach budowała braterstwo klas społecznych. Powstanie, mimo że przegrane, stało się symbolem honoru.

Akcja Narodowe Czytanie została zainicjowana w 2012 roku lekturą „Pana Tadeusza” Adama Mickiewicza. W kolejnych latach wspólnie czytano:
dzieła Aleksandra Fredry (2013);
Trylogię Henryka Sienkiewicza (2014);
„Lalkę” Bolesława Prusa (2015);
„Quo vadis” Henryka Sienkiewicza (2016);
„Wesele” Stanisława Wyspiańskiego (2017);
„Przedwiośnie” Stefana Żeromskiego (2018);
Nowele polskie m.in. Elizy Orzeszkowej, Marii Konopnickiej, Bolesława Prusa czy Brunona Schulza (2019);
„Balladynę” Juliusza Słowackiego (2020);
„Moralność Pani Dulskiej” Gabriela Zapolska (2021);
„Ballady i romanse” Adama Mickiewicza (2022).