Światowy Dzień Nadciśnienia. Mierzmy ciśnienie tak, jak myjemy zęby - radzi specjalista.

Beata Wożakowska-Kapłon, profesor medycyny,

(fot. Aleksander Piekarski)

Beata Wożakowska-Kapłon, profesor medycyny,

ordynator Świętokrzyskiego Centrum Kardiologii, specjalista kardiologii, konsultant wojewódzki w dziedzinie nadciśnienia tętniczego, jedyny w województwie świętokrzyskim specjalista hipertensjo-log. Wykłada na Uniwersytecie Jana Kochanowskiego, jest au-torem 293 prac klinicznych publikowanych w najbardziej presti-żowych czasopismach medycznych na świecie, laureatka wielu nagród polskich i zagranicznych. Lekarz Roku 2006 w plebiscy-cie czytelników Echa Dnia.

Na świecie na nadciśnienie tętnicze choruje ponad 1,5 mld ludzi, w Polsce 10 mln osób. Liczba chorych stale rośnie, wraz z rosnącym problemem otyłości i redukcją aktywności fizycznej. Szacuje się, że w 2025 roku nadciśnieniem tętniczym dotkniętych będzie już 2 miliardy osób. Już obecnie wg danych Światowej Organizacji Zdrowia, nadciśnienie jest głównym czynnikiem ryzyka przedwczesnego zgonu na całej kuli ziemskiej, jest również najważniejszą przyczyną śmierci w Polsce. Właśnie rusza w naszym kraju program edukacyjny "Cała Polska leczy nadciśnienie" (www.e-medycyna.pl)

Oto rozmowa z profesor Beatą Wożakowską- Kapłon, która wyjaśnia czego nie wiemy o nadciśnieniu tętniczym, jakie najczęściej robimy błędy i jakie powielamy mity.

Mit 1. Znamy swoje ciśnienie tętnicze

Fakty: Co trzeci Polak z nadciśnieniem tętniczym nie wie o swojej chorobie, a także o związanych z nią zagrożeniach i ryzyku. Ta niewiedza jest zaskakująca ponieważ zdiagnozowanie nadciśnienia jest bardzo proste. Wystarczy ciśnienie po prostu mierzyć, można to robić samodzielnie w domu. Mierzenie ciśnienia powinno się stać dla nas tak naturalne jak mycie zębów.

Mit 2. Leki obniżające ciśnienie niekorzystnie wpływają na sferę seksualną.

Fakty: Poprzez systematyczne leczenie nadciśnienie tętnicze można osiągnąć poprawę funkcji seksualnych. W przypadku zaburzeń potencji lekarz eliminuje leki diuretyczne, większość leków beta-adrenolitycznych czy działających na układ współczulny. Istnieją natomiast grupy leków całkowicie bezpiecznych a nawet poprawiające sprawność seksualną. Należą do nich sartany, inhibitory konwertazy, antagoniści wapnia i nebiwolol.

Mit 3. Leki przyjmować należy tylko wtedy kiedy źle się czujemy lub kiedy w wykonanych pomiarach rejestrujemy wysokie wartości ciśnienia.

Fakty: Nadciśnienie tętnicze jest chorobą całego życia z czego wynika, że leczyć i kontrolować powinniśmy je bezterminowo. Natomiast aż 50 procent pacjentów, którzy podejmują terapię, już po roku odstawia leki obniżające ciśnienie. Nie znaczy to, że niemożliwa jest sytuacja, kiedy ilość leków można zredukować, a nawet odstawić, zdarzyć się to może wtedy kiedy pacjent intensywnie wdraża metody niefarmakologiczne leczenia tj. zmniejszy swoją masę ciała, zredukuje spożycie soli, alkoholu czy uprawia regularną aktywność fizyczną. Ale wówczas obowiązuje skrupulatna kontrola ciśnienia i świadomość, że może ono znowu wymagać interwencji.

Mit 4. Wysokie ciśnienie rozkurczowe jest bardziej niebezpieczne niż rozkurczowe.

Fakty: Ciśnienie skurczowe jest lepszym wskaźnikiem ryzyka sercowo-naczyniowego, niż rozkurczowe zwłaszcza u osób w średnim i starszym wieku. U osób w wieku podeszłym z nadciśnieniem tętniczym czynnikiem dodatkowo obciążającym rokowanie jest tzw. ciśnienie tętna tj. różnica między ciśnieniem skurczowym, a rozkurczowym. Jeżeli przekracza ona 55 mmHg u osób powyżej 65 roku życia świadczy to najczęściej o zwiększonej sztywności naszych tętnic i wymaga skrupulatnej terapii.

Mit 5. Każdy lek, który obniża ciśnienie jest odpowiedni dla osoby z nadciśnieniem.

Fakty: Leki powinniśmy dobierać dla pacjenta z nadciśnieniem tak jak się dobiera ubranie czy rękawiczki, czyli nie dla każdego ten sam lek, czy taka sama dawka. Uwarunkowań wpływających na wybór leku jest bardzo dużo: wiek, płeć, profil metaboliczny, wydolność nerek, towarzyszące choroby serca, oczu etc. Na pewno sąsiad czy rodzina mimo, że w dobrej wierze, nie powinni nas raczyć swoimi farmaceutykami. Jedynie 24% Polaków z nadciśnieniem tętniczym uzyskuje prawidłowe wartości ciśnienia tętniczego. Jedni, bo zaniechali leczenia, inni ponieważ przyjmują nieodpowiednie leki, w niedostosowanych dawkach lub w złych skojarzeniach z innymi preparatami.

Mit 6. Osoby starsze mają inne normy prawidłowych wartości ciśnienia, niż osoby młodsze, np. wiek plus 100 mmHg.

Fakty: Wartości uprawniające do rozpoznania nadciśnienia tętniczego są takie same dla wszystkich dorosłych. Natomiast u osób w podeszłym wieku ostrożniej obniżamy ciśnienie tętnicze i wartości docelowe mogą różnić się od młodszych pacjentów. U osób w wieku powyżej 80 roku życia zadawała nas obniżenie ciśnienia skurczowego poniżej 150 mmHg.

Mit 7. Nadciśnienie tętnicze u młodzieży związane jest z chorobami nerek lub gruczołów wydzielania wewnętrznego.

Fakty: U dzieci i młodzieży powyżej 10 roku życia najczęściej nadciśnienie tętnicze ma charakter pierwotny tzn. spowodowane jest uwarunkowaniami genetycznymi na które nakładają się czynniki środowiskowe: otyłość, brak ruchu, nieodpowiednia dieta, stosowanie używek czy środków anabolicznych

Mit 8. Przewlekłe przyjmowanie leków obniżających ciśnienie tzw. hipotensyjnych niszczy wątrobę, uszkadza nerki etc.

Fakty: Leki hipotensyjne chronią nasze serce, naczynia, nerki czy oczy. Odpowiednio dobrane preparaty i dawki leku wydłużają życie, zmniejszają ryzyko zachorowania na udar mózgu, zawał serca, niewydolność nerek czy migotanie przedsionków. Dowiedziono tego w badaniach klinicznych obejmujących wielotysięczne kohorty pacjentów.

Mit 9. Powinno się reagować na każdy wzrost ciśnienia powyżej wartości 140/90 mmHg podaniem leków obniżających ciśnienie, lub intensyfikacją leczenia.

Fakty: Reakcja i nadciśnienie "białego fartucha" prowadzą do wzrostu ciśnienia tętniczego u osób z prawidłowymi wartościami ciśnienia poza gabinetem lekarskim. Osoby te nie wymagają leczenia. Również ci pacjenci, którzy mają rozpoznane i prawidłowo leczone nadciśnienie tętnicze mogą prezentować w pojedynczych pomiarach wyższe wartości ciśnienia. Nie zawsze wymaga to zwiększania dawek leków. Są też tacy chorzy, u których wysoki poziom lęku każdorazowo wpływa na wzrost ciśnienia. Tym powinno się odradzać domowe pomiary ciśnienia i zlecić pomiar 24 godzinny automatyczny tzw. ABPM.

Mit 10. Nadciśnienie tętnicze powinno być leczone przez lekarza specjalistę

Fakty: Większość chorych z nadciśnieniem tętniczym może i powinna być leczona przez lekarzy rodzinnych i lekarzy internistów. Chorzy z towarzyszącymi schorzeniami serca, nerek, gruczołów dokrewnych powinni trafiać do kardiologa, nefrologa czy endokrynologa. Hipertensjolog tj. lekarz specjalista leczenia nadciśnienia tętniczego zajmuje się przypadkami nadciśnienia złośliwego opornego czy podejrzewanego o wtórną przyczynę.

Dziękuję za rozmowę.