Te nagrobki odnowiono dzięki zeszłorocznej kweście (zdjęcia)

[galeria_glowna]

Warto wiedzieć

Warto wiedzieć

Na cmentarzu Starym w Kielcach znajdują się groby sześciu pokoleń kielczan i mieszkańców okolic - głównie katolików, ale i ewangelików, prawosławnych, unitów. Od 1980 roku ochroną konserwatorską objęty został układ przestrzenny, drzewostan oraz nagrobki i kaplice sprzed 1939 roku na terenie całej nekropolii. Najstarszy obiekt - słup z figurą św. Józefa - powstał w 1776 roku.
Cmentarz Stary, datowany od 1804 roku, zajmuje obszar 5 hektarów. Zgromadzone tam płyty nagrobne, pomniki, krypty, krzyże i figury reprezentują różnorodne style.

Wraz z tym wraca pamięć o tych, którzy odeszli. - I o to właśnie chodzi w kweście na rzecz ratowania zabytków cmentarzy. Za 75 tysięcy, które zebraliśmy w ubiegłym roku, udało się odnowić 18 nagrobków - mówi Stanisław Szrek, szefujący Stowarzyszeniu Ochrony Dziedzictwa Narodowego.

Cmentarz Stary w Kielcach zna na wylot, więc bez trudu trafia do tych, które robiono w tym roku, a przecież w ciągu trwającej kilka lat kwesty uratowano 250 grobowców.

- Mówię uratowanych, bo bardzo często nasza interwencja przychodzi w ostatniej chwili, kiedy mogiła się zapada, grób znika - mówi Szrek. - Zgodnie z inwentaryzacją prowadzoną jeszcze w latach 70., na cmentarzu Starym znajduje się 1900 zabytkowych mogił. - 70 z nich było żeliwnych, nie jestem jednak pewien, czy wszystkie przetrwały ostatnie lata. Każdego roku obserwujemy jak znikają ogrodzenia - mówi Szrek. A to przykłady pięknego rzemiosła.

W tym roku odnowiono taki żeliwny nagrobek profesora kieleckiego gimnazjum Gracjana Czarneckiego z 1889 roku, jeszcze trzeba zamontować ogrodzenie. W pobliżu leży Bolesław Kołtoński, powstaniec, i jego grób odnowiono. - Te nasze żeliwne nagrobki to wyjątkowa rzecz - podkreśla prezes. - Mieliśmy szczęście, bo w pobliżu znajdowały się odlewnie, były zakłady w Białogonie, Bliżynie, Stąporkowie.

Zwraca uwagę na krzyże z różnorodnymi ornamentami, na bardzo ciekawe metalowe tablice. - W tym roku odnowiliśmy tablicę poświęconą szóstce dzieci Andrzejewskich, a w trakcie prac jest tablica na grobie Olgi Młodieniec, o tyle ciekawa, że prawosławna.
O wielu osobach pochowanych na cmentarzu nie wiadomo nic. Dobrze, gdy na tablicy pojawia się informacja: notariusz, księgowy. O pani Florentynie z Rylskich Białkowskiej napisano, że była zacną żoną i matką. Wiadomo, że Wiktor Saski był farmaceutą, farmacji uczył się jego zmarły młodo syn Walerian.
Szrek zwraca uwagę na obszerny grobowiec z białego marmuru, którego założenie zrobiło się czytelne po usunięciu śmieci i wycięciu krzewów. - Studiując księgi udało mi się ustalić, że pochowany był tu Weber, podobno był współwłaścicielem Kieleckich Kopalni Surowców Mineralnych, chcę dotrzeć do jego rodziny, bo na grobowcu nie ma żadnych inskrypcji.

- Wcześniej udało się dotrzeć do rodziny Dezyderiusza Junoszy Śliwińskiego, żołnierza Napoleona, ona wsparła renowację grobu przodka - dzięki fotografiom udało się odtworzyć treść tablic, bo sam żeliwny pomnik rozpadł się na kawałki i tablice zginęły.

Zrekonstruowano też pomniki Zofii Saskiej i Stanisława Bogackiego. Przy odsłanianiu fundamentów okazało się, że były one zapadnięte w ziemię na metr, a po oczyszczeniu mogliśmy podziwiać ich urodę, misternie wykonane kwiaty. Piękne secesyjne nagrobki wykonano w Warszawie, w pracowni przy ulicy Dzikiej.

- Myślę, że podobnych niespodzianek czeka na nas jeszcze dużo - mówi Szrek. Każdego roku wybieramy te mogiły, które są w najgorszym stanie, by ocalić pamięć o kielczanach, którzy zostali tu pochowani. Dlatego tak ważna jest każda złotówka ofiarowana na ten cel.