W Szydłowie upamiętniono Bramę Opatowską, jedno z wejść do średniowiecznego miasteczka

Szydłów od XIV wieku otoczony jest murami obronnymi. W średniowieczu do miasta można było się dostać przez jedną z trzech bram: Krakowską, Opatowską i Wodną. Do dziś przetrwała Brama Krakowska, będąca architektonicznym symbolem Szydłowa oraz relikty Bramy Opatowskiej.

Pomimo kilkuletnich badań archeologicznych, nie udało się ponad wszelką wątpliwość zlokalizować fundamentów Bramy Wodnej. Był to zapewne budynek w północno-zachodniej części miasta, związany z dostępem do wody, którą czerpano z rzeczki Ciekącej. Niewykluczone, że w XVI wieku brama była elementem systemu wodociągów miejskich. Być może pełniła funkcję magazynu wody, który napełniano systemem czerpakowym z poziomu rzeki, a następnie, rurociągami rozprowadzano po mieście. Istnieje też możliwość, że Brama Wodna była jedynie furtą w murze miejskim. To zagadka, która wciąż czeka na wyjaśnienie.

Tymczasem Brama Opatowska z której prowadził trakt, jak sama nazwa wskazuje, w kierunku Opatowa i dalej Sandomierza, została niemal w całości rozebrana w połowie XIX wieku. Na powierzchni pozostał po niej tylko niewielki fragment z przyporą. Była to zapewne budowla podobna do Bramy Krakowskiej. Niestety, nie zachowały się żadne przekazy ikonograficzne ani opisowe tej bramy. Pełniła jednak w swym czasie bardzo ważną funkcję komunikacyjną dla miasta i z pewnością warto ocalić i upamiętnić to, co po niej pozostało.

W czerwcu 2018 roku przeprowadzono sondażowe badania archeologiczno-architektoniczne Bramy Opatowskiej w ramach nadzoru archeologicznego nad budową kanalizacji sanitarnej w Szydłowie. Pracami kierował archeolog Tomasz Olszacki. Założono jeden wykop w ciągu ulicy Staszowskiej o wymiarach 1,7 x 11 metrów. W wykopie odsłonięto mury południowego boku bramy oraz zachodni bok budowli po węgar przelotu komunikacyjnego. Wyniki tych wstępnych badań pozwoliły określić, że w narysie budynek miał wymiary około 8,0 x 7,8 metra, był więc nieomal kwadratem. Szerokość przelotu bramnego wynosiła około 4,5 metra. Tomasz Olszacki przypuszcza, że obiekt poprzedzało przedbramie, analogicznie jak ma to miejsce przy Bramie Krakowskiej.

Już podczas badań postulowano, żeby rozpoznane fragmenty murów uczytelnić na nawierzchni ulicy, a obiekt oznaczyć stosowną tablicą. Okazją do tego stała się rewitalizacja parkingu oraz ulicy Staszowskiej, którą rozpoczęto w 2021 roku. W maju 2022 roku fundamenty murów Bramy Opatowskiej uczytelniono, wymieniając asfalt na czerwoną kostkę granitową. W chodniku zamontowano żeliwną płytę z napisem:

W tym miejscu stała Brama Opatowska wzniesiona w XIV w. jako element fortyfikacji miejskich Szydłowa. Rozebrana niemal w całości w XIX w.

Tym samym Szydłów zyskał kolejny, istotny punkt na turystycznej mapie miasta, podkreślający walory jego architektury obronnej.