Masz rozdzielność majątkową – zapłacisz podatek od świadczeń na rodzinę. Nie? To nie płacisz. RPO interweniuje wobec takiego różnicowania

Ustawa o PIT wyłącza z opodatkowania świadczenia na potrzeby rodziny, objęte wspólnością majątkową. Pozostali muszą płacić – oburzają się osoby mające rozdzielność majątkową. Zasypany skargami Rzecznik Praw Obywatelskich postanowił bliżej przyjrzeć się sprawie.

Jak dowiadujemy się ze strony RPO, skargi obywateli kierowane do RPO sygnalizują problem opodatkowania świadczeń na zaspokajanie potrzeb rodziny w sytuacji rozdzielności majątkowej między małżonkami. Obywatele mający wspólność majątkową nie muszą ponosić takich ciężarów. Czy to zgodne z Konstytucją?

W świetle przepisów ustawy o PIT wyłączone z opodatkowania zostały świadczenia na zaspokojenie potrzeb rodziny, objęte wspólnością majątkową małżeńską – przypomina RPO. Zgodnie z zapisami Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego oboje małżonkowie obowiązani są, każdy według swych sił oraz swych możliwości zarobkowych i majątkowych, przyczyniać się do zaspokajania potrzeb założonej przez nich rodziny. Prawo daje tu wybór, czy ten obowiązek ma być realizowany w całości, czy w części, czy ma być oparty na osobistych staraniach o wychowanie dzieci i na pracy we wspólnym gospodarstwie domowym, czy w inny sposób. Grunt, aby obowiązek został spełniony.

Niespełnianie lub nienależyte wywiązanie się z obowiązku daje podstawę do wystąpienia przez jednego z małżonków do sądu o zasądzenie świadczenia w celu zaspokojenia potrzeb rodziny. Można też wnioskować o zabezpieczenie alimentów na rzecz małżonka w trakcie procesu o rozwód lub o separację. Warto przypomnieć, że obowiązek przyczyniania się do zaspokajania potrzeb rodziny wygasa dopiero w następstwie ustania małżeństwa poprzez uprawomocnienie się wyroku rozwodowego lub w przypadku orzeczenia separacji. Do wygaśnięcia takiego obowiązku nie prowadzi jednak separacja faktyczna.

Warto przypomnieć, że obowiązek zaspokajania potrzeb rodziny jest niezależny od tego, czy małżonków dzieli intercyza, czy też mają wspólność majątkową. Tymczasem, jak oburza się Rzecznik, Ustawodawca postanowił wyłączyć z opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych jedynie świadczenia, o których mowa w art. 27 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, objęte wspólnością majątkową małżeńską.

Żeby było ciekawiej, przepis wyłączający obowiązek podatkowy został wprowadzony 1 stycznia 2007 r. m.in. na skutek interwencji ówczesnego RPO, wskazujących na brak podstaw do opodatkowania świadczeń na zaspokojenie potrzeb rodziny. „W uzasadnieniu ustawy zmieniającej wskazano, że celem jest wyłączenie od opodatkowania przychodów, gdy jeden z małżonków nie chce dobrowolnie łożyć na utrzymanie rodziny i zostaje do tego zobligowany przez sąd. Podkreślono, że w przypadku normalnych relacji w rodzinie, gdy jeden z małżonków przekazuje drugiemu środki na wydatki związane z utrzymaniem rodziny, nie dochodzi do opodatkowania tych środków. Finalnie dodano jednak zapis, zgodnie z którym wprowadzone wyłącznie z opodatkowania dotyczy wyłącznie sytuacji, w której mamy do czynienia ze wspólnością majątkową małżeńską.”

RPO pyta: „czy nie byłoby uzasadnione wyłączenie spod opodatkowania świadczeń na zaspokajanie potrzeb rodziny także w ramach ustroju rozdzielności majątkowej?”

Zdaniem Rzecznika, sama zmiana ustroju majątkowego między małżonkami nie ma żadnego wpływu na istnienie obowiązku wzajemnej pomocy, a także przyczyniania się do zaspokajania potrzeb rodziny. „W ocenie RPO zróżnicowanie sytuacji podatkowej osób otrzymujących świadczenie wypłacane na zaspokojenie potrzeb rodziny ze względu na istniejący między małżonkami ustrój majątkowy może budzić istotne zastrzeżenia.”

* Oby tylko w następstwie tego zrównywania praw, nie okazało się zaraz, że dodatkowe podatki będą musieli płacić jedni i drudzy.