72. rocznica kontrowersyjnej bitwy partyzanckiej pod Gruszką. Zobacz, jak było naprawdę

Stoczona w powiecie koneckim bitwa, pomiędzy oddziałami Armii Ludowej i sowieckimi partyzantami, a znacznie przeważającymi wojskami niemieckimi, miała miejsce w nocy z 29 na 30 września 1944 roku. W propagandzie Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej urosła ona do symbolu walki komunistów z niemieckim okupantem.

W 1954 roku sekretarz Komitetu Wojewódzkiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej w Kielcach, Kazimierz Rokoszewski w tajnym, wewnętrznym piśmie następująco opisał wydarzenia, które miały miejsce tuż przed bitwą pod Gruszką, gdzie oddziały zamiast prowadzić obserwacje i zwiad, bawiły się w najlepsze, jak w czasie pokoju. „W noc poprzedzającą ten bój, na kwaterze, gdzie mieścił się Sztab, urządzono sobie bal z okazji imienin narzeczonej [Henryka] Połowniaka, pseudonim „Balbinka”, której przygotowano w tym celu nawet suknię balową. Tańce trwały całą noc; grały harmonie; pito wódkę a hitlerowcy tymczasem mobilizowali swe siły i wraz z Narodowymi Siłami Zbrojnymi zacieśniali wokół Armii Ludowej żelazny pierścień gotując się do zadania krwawego ciosu” – pisał partyjny dygnitarz. Łatwo się domyśleć, że pijani i zaskoczeni partyzanci stanowili dla okupanta niemieckiego łatwy cel.

Do dziś starcie pod Gruszką wzbudza duże kontrowersje. Wiele z propagowanych przed 1989 rokiem „faktów” dotyczących tej bitwy, nie miało w rzeczywistości miejsca. Pierwszą z nich była rzekoma współpraca Narodowych Sił Zbrojnych z Niemcami i ich wspólny atak na komunistyczne oddziały. Kolejnym było, przez lata przemilczane, katastrofalne zachowanie dowództwa Armii Ludowej. Major Henryk Połowniak, dowodzący 1. Brygadą Armii Ludowej imienia Ziemi Kieleckiej, nieoficjalnie przez swoich towarzyszy został oskarżony, że jego działania doprowadziły do „olbrzymich strat w ludziach”. Poległo wówczas około 70 osób, a kolejnych kilkudziesięciu zostało rannych. Nie był to jednak koniec lansowanych po 1945 roku kłamstw. Na jednym z odcinków zdezerterowali, zostawiając swoich kolegów, późniejsi czołowi przedstawiciele komunistycznego systemu, Tadeusz Maj „Łokietek” oraz Tadeusz Łęcki „Orkan”. Zastrzeżenia współczesnych historyków budzi także liczba partyzantów w oddziałach stacjonujących nieopodal wsi Gruszka w powiecie koneckim. Według komunistów było ich nawet około 1,5 tysiąca, tymczasem obecnie operuje się dużo skromniejszymi liczbami i przypuszcza się, że poszczególne grupy liczyły najwyżej 500-600 osób.

Rocznice bitwy pod Gruszką obchodzone były regularnie w Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej, ale także dziś byli partyzanci komunistycznych oddziałów nie mają problemu, by nadal przekonywać o słuszności stawianych przez siebie tez. – Nas, walczących o Ojczyznę, panowie z Instytutu Pamięci Narodowej nie mają prawa uczyć patriotyzmu – mówił przed kilkoma laty jeden z jej uczestników, Antoni Połowniak.

I tym razem będzie można usłyszeć o oddziałach Armii Ludowej i ich sowieckich sojusznikach, walczących w bitwie pod Gruszką. Początek uroczystości został zaplanowany w niedzielę, 25 września, na godzinę 11 w miejscowości Gruszka-Jóźwików. Program przewiduje między innymi wystąpienia okolicznościowe, uroczysty apel pamięci, złożenie wieńców, prezentacje artystyczne oraz tak zwaną biesiadę pokoleń. Organizatorami przedsięwzięcia są środowiska lewicowe. O wydarzeniach z września 1944 roku przypomina postawiony we wsi obelisk.

Specjalne spotkanie organizuje też Fundacja Odzyskajmy Naszą Historię, która zaprasza chętnych w niedzielę, 25 września około godziny 16 do budynku szkoły podstawowej imienia Antoniego Hedy „Szarego” w Radoszycach. Jego głównym punktem będzie prelekcja doktora Leszka Żebrowskiego poświęcona faktom i mitom działalności Armii Ludowej na przykładzie bitwy pod Gruszką.