MKTG SR - pasek na kartach artykułów

Odeszli od nas, zostali w pamięci. Wspominamy związanych z regionem świętokrzyskim

Przygotowała Anna KRAWIECKA przy współpracy wszystkich dziennikarzy i współpracowników "Echa Dnia"
W związku z Dniem Wszystkich Świętych, publikujemy nazwiska ludzi związanych z regionem świętokrzyskim, którzy odeszli na zawsze, ale pamięć o nich żyje nie tylko wśród najbliższych. Wielu z nich zostawiło po sobie wartości ważne dla kolejnych pokoleń.

31 października

31 października

Przygotowując tę listę wspomnień posługiwaliśmy się przede wszystkim nekrologami i kondolencjami, które zamieściliście Państwo od 1 listopada 2011 do 31 października 2012 roku w "Echu Dnia".

LISTOPAD 2011

Halina Bakalarz - Jachym
Żyła 55 lat. Była nauczycielką w VII Liceum Ogółnokształcącego imienia Józefa Piłsudskiego w Kielcach, znakomitym historykiem, uczyła też filozofii i etyki. Wychowała wiele pokoleń młodzieży. Działała społecznie pełniąc funkcję sekretarza Stowarzyszenia Ochrony Dziedzictwa Narodowego, przez wiele lat organizowała kwesty na ratowanie zabytków kieleckich cmentarzy.

Zbigniew Banaśkiewicz
Żył 49 lat. Był kieleckim starostą, czołowym działaczem Polskiego Stronnictwa Ludowego. Przez ostatnie 20 lat aktywnie uczestniczył w życiu politycznym regionu. W drugiej połowie lat 80-tych był naczelnikiem gminy Strawczyn, a potem między innymi radnym powiatu kieleckiego, dyrektorem gabinetu marszałka województwa świętokrzyskiego (1999-2001), starostą kieleckim (2002-2006), a ostatnio dyrektorem regionalnego oddziału Kasy Regionalnego Ubezpieczenia Społecznego w Kielcach.

Kazimierz Bielenin
Żył 88 lat. Był profesorem, najwybitniejszym w naszym kraju znawcą starożytnej metalurgii, znakomitym uczonym, pionierem badań wczesnośredniowiecznego hutnictwa żelaza w Górach Świętokrzyskich, współinicjatorem regionalnej imprezy Dymarki Świętokrzyskie, organizatorem terenowych obozów naukowych dla studentów kieleckich uczelni, współtwórcą unikatowego w skali Europy Muzeum Starożytnego Hutnictwa Świętokrzyskiego w Nowej Słupi, mistrzem i wychowawcą wielu pokoleń polskich archeologów. Honorowym Obywatelem Nowej Słupi.

Bogumiła Feldman-Chabik
Żyła 72 lata. Była cenionym magistrem farmacji, pracowała w kieleckich aptekach. Ostatnio prowadziła aptekę Dr. Max przy ulicy Targowej.

Roman Figiel

Żył 52 lata. Lekarz, był specjalistą II stopnia medycyny rodzinnej, internistą, anestezjologiem. Po studiach pracował w Wojewódzkim Szpitalu Dziecięcym w Kielcach a od roku 1984 był kierownikiem Przychodni Rejonowej w Zawichoście. Tam też w 1999 roku założył Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej "Zdrowie", który w roku 2010 i 2011 zajął pierwsze miejsce w powiecie sandomierskim w plebiscycie "Echa Dnia" i Narodowego Funduszu Zdrowia na najlepszą przychodnię w powiecie. Był również radnym powiatowym i wiceprzewodniczącym Rady Powiatowej w Sandomierzu w latach 2002-2006, współzałożycielem Klubu Literacko-Artystycznego Lekarzy Ziemi Świętokrzyskiej. Z powodzeniem brał udział w teleturniejach, był też jednym z założycieli Polskiej Federacji Scrabble. Zainicjował w 2002 roku finał Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy w Zawichoście.

Leszek Gołaski
Żył 78 lat. Był profesorem, światowej sławy specjalistą w zakresie mechaniki i emisji akustycznej obiektów technicznych, zasłużonym organizatorem działalności naukowej i dydaktycznej, byłym prorektorem Politechniki Świętokrzyskiej, nauczycielem akademickim, na Wydziale Budownictwa i Inżynierii Środowiska i prodziekanem Wydziału, kierownikiem Katedry Wytrzymałości Materiałów, wybitnym specjalistą diagnostyki konstrukcji budowlanych i mechaniki zniszczenia.

Michał Gruszczyński
Żył 59 lat. Był profesorem, wybitnym geolochemikiem, kierownikiem Pracowni Geologii, przez wiele lat pracował w Instytucie Geografii Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach. Badał między innymi wraz z innymi naukowcami zapis kopalny pierwszego rozpoznanego na obecnych terenach Polski tsunami, inicjując prowadzenie prac odkrywczych w kamieniołomie pod Opocznem.

Sławomir Pędzik
Był przez wiele lat dyrektorem do spraw eksploatacji w Przedsiębiorstwie Komunikacji Samochodowej w Ostrowcu Świętokrzyskim.

Zdzisław Szczęśniak
Żył 85 lat. Był żołnierzem Szarych Szeregów i Armii Krajowej, Aresztowany razem z bratem w pamiętnej dla kielczan wrześniowej łapance 1944 roku, wepchnięty razem z innymi do bydlęcego wagonu, trafił na niewolnicze roboty w Niemczech. Po wojnie wrócił do Kielc i do harcerskiej drużyny przy Gimnazjum imienia Stefana Żeromskiego. Był harcmistrzem Związku Harcerstwa Polskiego, przez wiele lat kwatermistrzem hufca Kielce.

Wojciech Ścisło
Żył 67 lat. Był długoletnim dyrektorem Zespołu Świętokrzyskich i Nadnidziańskich Parków Krajobrazowych, członkiem Rady Naukowej Świętokrzyskiego Parku Narodowego.

Jan Śnieżyński

Żył 71 lat. Był jednym z wikariuszy sanktuarium i parafii w Kazkowie, pochodził z Ukrainy, ukończył Seminarium Duchowne w Rydze, sprawował posługę duszpasterska w Gruzji. Przez ostatnie 10 lat pracował w Kałkowie.
Bogdan Ulatowski
Żył 56 lat. Był reprezentantem Skarżyskiego Towarzystwa Sportowego w sportach siłowych. Startował w kategorii superciężkiej, znajdował się w krajowej czołówce. Startował także w barwach Lotnika i Okęcia Warszawa. Pochowany został w Warszawie.

Urszula Zagdan
Była nauczycielką i wychowawczynią w Szkole Podstawowej numer 33 w Kielcach.

GRUDZIEŃ 2011

Kazimierz Arendarski
Żył 87 lat. Był wieloletnim działaczem Polskiego Związku Łowieckiego, związanym z kieleckimi kołami łowieckimi numer 3 "Prawidłowego Myślistwa" i numer 5 "Leśników".

Andrzej Bąk-Dzierżyński
Żył 68 lat. Był specjalistą położnictwa i ginekologii, cenionym, lekarzem przyjmującym przez wiele lat chorych w Poradni Ginekologicznej Świętokrzyskiego Centrum Onkologii w Kielcach.

Jerzy Fijałkowski
Żył 79 lat. Był geologiem, regionalistą, gawędziarzem i popularyzatorem wiedzy o Kielecczyźnie. W swoim domu stworzył nieoficjalne muzeum geologiczne. Zgromadzone w nim zbiory, 9 tysięcy eksponatów, przekazał wraz z żoną Eugenią na rzecz muzeum, za co został uhonorowany odznaką "Za zasługi dla Muzeum Narodowego w Kielcach". Pozostawił po sobie wiele książek traktujących o historii i geologii regionu świętokrzyskiego. Najbardziej znaną jest seria zatytułowana "Opowieści z Gór Świętokrzyskich" oraz publikowany na łamach "Słowa Ludu" cykl "W widłach Wisły i Pilicy".

Dariusz Gredka
Był dyrektorem Okręgowego Związku Plantatorów Tytoniu w Kielcach.

Eligiusz Miernik
Żył 72 lata. Był wieloletnim wiceprezesem Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Kielcach.

Mieczysław Mierzwa
Był lekarzem chirurgiem, przez wiele lat pracował w Szpitalu Miejskim przy ulicy Kościuszki w Kielcach.

Leon Turek
Żył 55 lat. Był wieloletnim radnym i sołtysem Jabłonny, w gminie Brody. Pracował w Świętokrzyskim Centrum Ratownictwa Medycznego i Transportu Sanitarnego, Oddział w Starachowicach.
STYCZEŃ 2012

Anna Anioł
Żyła 36 lat. Była pielęgniarką w Zespole Opieki Zdrowotnej Górno - Ośrodka Zdrowia w Radlinie w powiecie kieleckim. Z determinacją walczyła z białaczką, przegrała. Nie pomogła wielka akcja szukania dawców, która zorganizowali rodzina i przyjaciele.

Krystyna Cywińska
Żyła 86 lat. Była lekarzem stomatologiem. Do Kielc przyjechała w 1958 roku i została zatrudniona w Poradni Dziecięcej jako ortodonta. Całe życie zawodowe poświęciła pracy z dziećmi i młodzieżą lecząc wady narządu żucia, które wcześniej nie były leczone.

Jan Goc
Żył 74 lata. Był "ostatnim mohikaninem" dziennikarstwa radiowo-telewizyjnego w regionie świętokrzyskim. W latach 50- tych wchodził w skład zespołu koszykarzy Tęczy Kielce. Karierę reportera rozpoczynał w Polskim Radiu Kielce, a pod koniec lat sześćdziesiątych podjął pracę w Telewizji Polskiej. Wymyślił między innymi "Wieści spod Łysicy", prowadził "Pejzaż regionalny", zajmował się problematyką rolną. Jako kierownik kieleckiego ośrodka Telewizji Polskiej, zabiegał skutecznie o powstanie oddziału Kielce. Kielczanie zapamiętali Jana Goca jako pełnego humoru kabareciarza, współzałożyciela działającego w latach 60-tych kabaretu Yeti oraz kreatywnego kierownika Klubu Aktora i Dziennikarza, autora tekstów satyrycznych. Jego piosenka "Dwa papierosy" stała się szlagierem nagranym na pocztówce dźwiękowej. Już po przejściu na emeryturę nadal współpracował z telewizją.

Marian Kałuża
Żył 70 lat. Był - instruktorem harcerskim, członkiem Komendy Hufca w Ostrowcu Świętokrzyskim, pasjonującym się robieniem zdjęć właścicielem zakładu fotograficznego przy ulicy Waryńskiego. Wiele lat kierował sekcją bokserską Klubu Sportowego KSZO Ostrowiec.

Marianna Karpińska
Żyła 62 lata. Była dziennikarką, pracowała w Radiu Kielce od 1975 roku. Zajmowała się tematyką kulturalną, była też autorką wielu nagradzanych reportaży o lokalnych twórcach oraz regionalistach, fascynowała ją historia. Pod koniec radiowej kariery została wyróżniona Nagrodą Prezydenta Kielc za upowszechnianie i ochronę kultury.

Ryszard Kwiatek
Żył 65 lat. Jako kierownik zespołu, a później brygady kierował pracami w Kieleckim Okręgowym Przedsiębiorstwie Mierniczym. Od 1990 roku był prezesem Okręgowego Przedsiębiorstwa Geodezyjno-Kartograficznego "Geomap" w Kielcach, po przejściu na emeryturę, od 2008 roku był prokurentem spółki, był także członkiem Polskiej Geodezji Komercyjnej.

Tadeusz Mucha
Żył 86 lat. Był majorem Wojska Polskiego, "Żołnierzem Wyklętym", należał on do organizacji Wolność i Niezawisłość. Działalność w konspiracji rozpoczął w kwietniu 1943 roku, składając przysięgę w oddziale partyzanckim "Harnasie", otrzymał pseudonim "Róg". W lutym 1945 roku został przeniesiony na placówkę w Skaryszewie, gdzie działał do marca 1945. W grudniu 1946 roku aresztowano go, został skazany przez sąd na pobyt w więzieniach, a następnie w obozie karnym w Rawiczu do listopada 1949. W 1992 roku wyrokiem sądu został uniewinniony. Był członkiem Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej - koła w Ostrowcu Świętokrzyskim.

Janusz Sałaj
Żył 66 lat. Był lekarzem medycyny, neurologiem ze Skarżyska Kamiennej, wszechstronnym profesjonalistą, konsultantem wysokiej klasy.

Maria Sienkiewicz
Żyła 81 lat. Była aktorką teatralną, najmłodszą wnuczką Henryka Sienkiewicza, córką Henryka Józefa - syna pisarza i Zuzanny z Cieleckich. Przez wiele lat prezentowała w całym kraju i poza jego granicami swój monodram "Mój dziad Henryk". Zmarła w Domu Aktora w Skolimowie. Została pochowana w rodzinnym grobie Sienkiewiczów w Chełmcach, koło Oblęgorka w powiecie kieleckim.

Zbigniew Stanisław Sobczyk
Żył 89 lat. Był żołnierzem, podporucznikiem Armii Krajowej, później kapitanem Wojska Polskiego, przybrał pseudonimy Gręb, Ziemowit, Jawor, Czesław, zastępcą komendanta Hufca Szarych Szeregów w Pińczowie, harcmistrzem. Pracował jako inżynier w hutach Pokój i Warszawa, był dyrektorem departamentu i podsekretarzem stanu w Ministerstwie Przemysłu Ciężkiego, wiceprezesem Urzędu Patentowego.

Zbigniew Stettner
Żył 92 lata. Był doktorem nauk medycznych, przez wiele lat był ordynatorem Oddziału Chorób Wewnętrznych starachowickiego szpitala.

Barbara Telec
Żyła 63 lata. Była radną stąporkowskiej Rady Miejskiej w kadencji 2006-2010.

Danuta Szkoła-Zawadzka
Żyła 70 lat. Była specjalistą psychiatrii, działaczem samorządowym Świętokrzyskiej Izby Lekarskiej w Kielcach. W 1969 roku rozpoczęła pracę jako asystent w Wojewódzkim Specjalistycznym Szpitalu dla Nerwowo i Psychicznie Chorych w Morawicy. Przez wiele lat pełniła funkcję ordynatora jednego z oddziałów, a przez ostatnie lata kierowała poradnią specjalistyczną przy Świętokrzyskim Centrum Psychiatrii w Morawicy. Była prezesem Oddziału Świętokrzyskiego Polskiego Towarzystwa Psychiatrycznego, prezesem Okręgowego Sądu Lekarskiego przy Świętokrzyskiej Izbie Lekarskiej, członkiem Państwowej Komisji Egzaminacyjnej, uczestniczyła w wielu egzaminach specjalizacyjnych.

Marek Wójcicki
Żył 61 lat. Był właścicielem kieleckiej firmy MARCOTERM, wyróżnionej nagrodą gospodarczą "Złote Skrzydła 2011" za nowoczesne rozwiązania w organizacji handlu hurtowego i detalicznego branży instalacyjnej członkiem Świętokrzyskiej Izby Inżynierów Budownictwa.

Stanisław Wójcik
Żył 88 lat. Był żołnierzem Związku Walki Zbrojnej i Armii Krajowej, pseudonim "Jeleń". W czasie wojny działał w grupie przyjmującej zrzuty i skoczków. W ramach akcji "Burza" wraz z 4. Pułkiem Piechoty Legionów Armii Krajowej wyruszył na pomoc walczącej Warszawie. Brał udział w walkach z Niemcami pod Zagnańskiem, Zaborowicami i Radoszycami, walczył pod Antoniowem. Pod dowództwem Antoniego Hedy "Szarego" uczestniczył w starciach pod Radkowem, z oddziałem wydostał z obławy na partyzantów w lasach koneckich, gdzie został ranny. Do rodzinnego domu w Daleszycach wrócił w Boże Narodzenie 1944 roku. Poszukiwany przez Urząd Bezpieczeństwa ukrywał się do 1950 roku. Potem zaczął działać w Związku Bojowników o Wolność i Demokrację i Związku Kombatantów i Byłych Więźniów Politycznych Rzeczypospolitej Polskiej. Niestrudzenie organizował uroczystości patriotyczne i kombatanckie na terenie Daleszyc.

LUTY 2012

Dariusz Adamus
Był lekarzem weterynarii, członkiem Świętokrzyskiej Izby Lekarsko-Weterynaryjnej. Prowadził lecznicę dla zwierząt w Imielnie.

Władysław Banaś
Żył 86 lat, Był żołnierzem Armii Krajowej, podporucznikiem, po wojnie długoletnim pracownikiem Okręgowej Spółdzielni Mleczarskiej Radostowa w Kielcach.

Tadeusz Bartos
Żył 75 lat. Był świętokrzyskim senatorem w latach 2001-2005, z ramienia Sojuszu Lewicy Demokratycznej, radnym Kielc i radnym sejmiku województwa, wieloletnim przewodniczącym Świętokrzyskiego Zrzeszenia Ludowych Zespołów Sportowych. W 1970 roku został dyrektorem Agromy w Kielcach, której szefował - z krótką przerwą - do 2002 roku.

Jacek Burczyn
Był kieleckim architektem związanym ze Spółdzielnią Pracy "Inwestprojekt Świętokrzyski", współpracował z firmą NEOINVEST Kielce.

Zbigniew Chodak
Żył 85 lat. Był jednym z najstarszych przewodników świętokrzyskich, prezesem Zarządu Wojewódzkiego Polskiego Towarzystwa Turystyki Krajoznawczej, znawcą historii i kultury Kielecczyzny, opiekunem tradycji Podziemnego Państwa Polskiego. W czasie II wojny światowej był harcerzem Szarych Szeregów, pseudonim "Tytus", żołnierzem Armii Krajowej. Został laureatem Nagrody Miasta Kielce za współudziałem w restauracji Drogi Krzyżowej na Karczówkę, zainicjowanie umieszczenia w Katedrze tablicy upamiętniającej sześćdziesięciolecie Szarych Szeregów, przywrócenie capstrzyków wieczornych z okazji świąt narodowych.

Jerzy Dziopa
Był nauczycielem oddanym sprawom młodzieży, uczył w Jędrzejowie, Brusie i Bilczy. Kawaler Orderu Uśmiechu.

Rafał Goliat
Żył 33 lata. Był aplikantem radcowskim w Grupie Edukacyjnej Spółka Akcyjna w Kielcach, pochodził z Łagowa. Należał do Amnesty International a także do Polskiego Związku Szachowego.

Joanna Jędrykiewicz-Kunz
Żyła 87 lat Była znaną starachowiczanką, regionalistką, dokumentalistką historii miasta, autorką książek o regionie.

Helena Kałczuga
Żyła 87 lat. W czasie II wojny światowej była żołnierzem Batalionów Chłopskich.

Wisława Kolasińska
Żyła 83 lata. Była lekarzem pediatrią, chirurgiem. W czasie okupacji wstąpiła do "Szarych Szeregów", została żołnierzem Armii Krajowej o pseudonimie "ISKRA". Po wybuchu Powstania Warszawskiego przydzielono ją do Oddziału Sanitariatu Okręgu Warszawskiego Armii Krajowej IV zgrupowania "Grunt". W Szpitalu Polowym przy ulicy Złotej 58 pełniła rolę sanitariuszki aż do 2 października 1944 roku. Po kapitulacji powstania wraz z Rodziną i innymi mieszkańcami Warszawy trafiła do obozu przejściowego w Pruszkowie, skąd rozpoczynał się transport w głąb Niemiec. Uciekła z niego wraz z rodzicami i rodzeństwem. Osiedliła się w Kielcach i na tajnych kompletach kontynuowała naukę w Gimnazjum Błogosławionej Kingi. Po studiach rozpoczęła pracę w Wojewódzkim Specjalistycznym Szpitalu Dziecięcym w Kielcach. W 1959 roku wyjechała do Ostrowca Świętokrzyskiego, gdzie pracowała w Szpitalu Miejskim i w Pogotowiu Ratunkowym. W roku 1970 powróciła do pracy w Wojewódzkim Specjalistycznym Szpitalu Dziecięcym w Kielcach. Na emeryturę przeszła w roku 1999, ale nadal pełniła dyżury na Izbie Przyjęć Chirurgicznej aż do 2004 roku. Przez wiele lat pracowała jako wolontariuszka w "Kieleckiej Caritas". Przez 26 lat była związana z chorymi z Hospicjum. Była harcmistrzem Chorągwi Świętokrzyskiej.

Edward Kotulski
Żył 65 lat. Był policjantem, oficerem prasowym świętokrzyskiej policji, założycielem i prezesem Stowarzyszenia Przyjaciół Teatru imienia Stefana Żeromskiego.

Andrzej Kwieciński
Żył 71 lat. Był ulubionym przez ludzi i zwierzęta kieleckim weterynarzem, działaczem Świętokrzyskiej Izby Lekarsko-Weterynaryjnej. Przez wiele lat pracował w państwowej lecznicy w Dyminach, później przeniósł się do prywatnej lecznicy syna Łukasza, przy ulicy Wrzosowej.

Lucjan Łach
Żył 76 lat. Był nauczycielem i dyrektorem Szkoły Podstawowej w Cieszkowach. Przez wiele lat pełnił funkcję prezesa Zarządu Gminnego Związku Ochotniczych Straży Pożarnych w Czarnocinie.

Lidia Markowska
Była kielecką lekarką, specjalistą psychiatrą, wieloletnim ordynatorem Oddziału Ftyzjatrycznego Świętokrzyskiego Centrum Psychiatrii w Morawicy.

Eleonora Michalska, z domu Chećko
Żyła 104 lata. Pracowała w Wojewódzkiej Radzie Narodowej w Kielcach i biurze projektowym. Skończyła prywatną szkołę muzyczną, pięknie grała na pianinie, skrzypcach i organach.

Danuta Pierzchała-Wołoszyn
Była lekarką pediatrą, która całe zawodowe życie poświęciła leczeniu dzieci. Przez wiele lat pracowała jako lekarz w Szpitalu Dziecięcym w Kielcach, a następnie w placówkach medycznych w Lublinie.

Janina Przedpelska
Żyła 100 lat. Pochodziła z Warszawy, ale od dziecka mieszkała w Kielcach.

Ryszard Rylski
Żył 75 lat. Był księdzem, dziekanem dekanatu Masłów, proboszczem parafii Kalina Wielka i Masłów. Posługę pełnił 52 lata, od 34 lat kierował swoją parafią. Brał czynny udział w przygotowaniach do wizyty Ojca Świętego Jana Pawła II w Masłowie w 1991 roku, a po śmierci papieża Polaka organizował co roku czerwcowe spotkania z osobami niepełnosprawnymi z całej diecezji na płycie masłowskiego lotniska, w rocznicę pobytu Papieża.

Zenon Sakławski
Był zapalonym wędkarzem, prezesem Zarządu i długoletnim dyrektorem Biura Okręgu Polskiego Związku Wędkarskiego.

Jan Swat
Żył 88 lat. Był żołnierzem Armii Krajowej, prawnikiem pochodzącym z Końskich, radcą prawnym Centralnego Związku Spółdzielczości Budownictwa Mieszkaniowego w Warszawie.

Leon Śliwiński
Żył 82 lata. Był kielczaninem, honorowym obywatelem Izraela, przyznano mu tytuł Sprawiedliwy Wśród Narodów Świata. Dyplom nadania honorowego obywatelstwa Leon Śliwiński odebrał w kieleckim ratuszu w styczniu tego roku z rąk ambasadora Izraela. Natomiast tytuł Sprawiedliwego otrzymał w 1993 roku.

MARZEC 2012

Władysław Basza
Żył 106 lat. Był kielczaninem, inżynierem leśnikiem, zmarł w Londynie. W 1939 roku zasilił szeregi konspiracyjnej Służby Zwycięstwu Polski. Został kurierem na trasie Warszawa - Wilno. Podczas jednej z akcji został aresztowany przez NKWD, osadzono go w więzieniach w Lidzie, Starej Wilejce. Został skazany na 12 lat łagrów. Najpierw trafił do Workuty, potem do Jarcewa, gdzie pracował przy wyrębie lasu. Tam przebywał też inny Kielczanin - to Władysław Basza był typowym bohaterem "Innego świata", słynnej powieści Herlinga - Grudzińskiego. Po wojnie panowie pisali do siebie listy. Ciężka praca przy kilkudziesięciostopniowym mrozie wykończyła Władysława Baszę fizycznie. Wylądował w baraku "dochodiaszczych", czyli ludzi umierających. Uratowała go amnestia. Miał zasilić szeregi tworzącej się wtedy w Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich Armii Polskiej. Nie wierzył jednak Sowietom i wyskoczył z pociągu jadącego do punktu zbiorczego. Jako jedyny z transportu trafił do Armii generała Władysława Andersa. Zamiast pod Lenino trafił do Persji, potem razem z II Korpusem generała Andersa przemierzył pustynie iracką i Palestynę, w końcu trafił do Włoch. Po bitwie pod Monte Cassino generał Anders odznaczył go srebrnym krzyżem Virtuti Militari i awansował na podporucznika. W sumie otrzymał 14 odznaczeń. Po wojnie żył w Anglii, stamtąd przeniósł się do Rodezji - brytyjskiej kolonii w Afryce. Tam miał fabrykę parkietu, a jego żona prowadziła aptekę. W latach siedemdziesiątych wrócił do Londynu. Nie zapomniał o Kielcach, dzięki niemu w kościele Kapucynów odsłonięto tablicę poświęconą bitwie o Monte Cassino, pomagał też schronisku dla bezdomnych zwierząt w Dyminach. Został pochowany w Kielcach.

Leszek Hajzral
Żył 81 lat. Był dyrektorem Zakładów Kamieniarskich przy ulicy Ściegiennego w Kielcach.

Urszula Kołda
Była przez wiele lat dyrektorką Zespołu Szkół Ogólnokształcących numer 17 Specjalnych imienia Karola Wojtyły - papieża Polaka w Kielcach.

Andrzej Koper
Żył 56 lat. Był zastępcą dyrektora w Dyrekcji Trakcji i Zaplecza Warsztatowego PKP w Krakowie, później w spółce PKP Cargo zajmował się zagadnieniami spójności systemów transportowych w skali Unii Europejskiej. Czynnie uczestniczył w pracach najważniejszych organizacji międzynarodowych takich jak ERA, CER UIC, OSŻD. Zajmował się wdrożeniem polskiego systemu automatycznej zmiany rozstawu kół - SUW 2000 w komunikacji kolejowej pomiędzy Polską i Litwą oraz Polską i Ukrainą. Był wiceprezesem Naczelnej Organizacji Technicznej FSNT w Kielcach, Prezesem Honorowym Oddziału Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Komunikacji RP w Kielcach.

Krzysztof Kowalski
Żył 68 lat. Był kieleckim lekarzem medycyny, specjalistą chorób zakaźnych. W latach 90. ubiegłego wieku, na czas remontu Oddziału Zakaźnego Wojewódzkiego Szpitala Zespolonego, przeniósł się do pracy w Ośrodku Zdrowia w Chęcinach, skąd po paru latach wrócił do Kielc i przyjmował pacjentów w oddziałowej poradni.

Ryszard Kruk
Żył 68 lat. Był dyrektorem Świętokrzyskiego Centrum Doskonalenia Nauczycieli, współzałożycielem i Kanclerzem Wyższej Szkoły Ekonomii, Turystyki i Nauk Społecznych w Kielcach.

Elżbieta Kubicka
Była lekarką, pracowała przez wiele lat w sandomierskim Szpitalu, była też radną I kadencji Rady Powiatu w Sandomierzu.

Edward Materski
Żył 89 lat. W 1968 roku został mianowany biskupem pomocniczym diecezji kieleckiej. Od 1981 roku był biskupem sandomierskim, potem sandomiersko-radomskim i od 1999 roku biskupem radomskim. W czasie wojny brał udział w powstaniu warszawskim, jako pomoc w dziale duszpasterskim. Był wikariuszem i prefektem w Chmielniku, pracował w parafiach w Kielcach i Kurzelowie. Był wykładowcą katechetyki w Seminarium Duchownym w Kielcach i w Katolickim Uniwersytecie Lubelskim, przewodniczącym Komisji Episkopatu Polski do spraw Powołań Duchownych i członkiem Komisji Episkopatu Polski do spraw Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. W latach 1996-1999 przewodził Komisji Episkopatu do spraw Wychowania Katolickiego.

Czesław Michniak
Żył 94 lata. Był dziennikarzem od pierwszego numeru kieleckiej gazety " Słowo Ludu" od 1949 roku, działaczem sportowym - pierwszym prezesem Okręgowego Związku Bokserskiego w Kielcach w latach 1950-51, autorem 17 książek, powieści i opowiadań, z których część przetłumaczona została między innymi na język niemiecki, holenderski, węgierski i rumuński, związanym z Kielcami od 1920 roku do 1954, kiedy to wyprowadził się do Poznania.

Jerzy Mikołajczyk
Żył 65 lat. Był wieloletnim działaczem Polskiego Związku Łowieckiego w Kielcach.

Zygmunt Mondzik
Żył 59 lat. Był pracownikiem Wojewódzkiego Związku Spółdzielni Pszczelarskich w Kielcach, przewodniczącym Koła Pszczelarzy w Bodzentynie.

Karolina Miśta
Żyła 25 lat. Zginęła w katastrofie kolejowej pod Szczekocinami. Pochodziła ze Snochowic w gminie Łopuszno, była związana z Grupą Ratownictwa Polskiego Czerwonego Krzyża od czasu nauki w VI Liceum Ogólnokształcącym imienia Juliusza Słowackiego w Kielcach. Po podjęciu studiów na Uniwersytecie Rolniczym w Krakowie nadal brała udział w zabezpieczeniu medycznym zawodów i innych imprez masowych. Była członkiem klubu Honorowych Dawców Krwi.

Wojciech Wacław Musiał
Żył 78 lat. Był doktorem nauk medycznych, specjalistą chirurgii, działaczem społeczno- politycznym i znanym regionalistą. Od 1964 roku związał się z Kielcami, początkowo pracował na Oddziale Chirurgicznym w Wojewódzkim Szpitalu Zespolonym, zaś w roku 1976 został ordynatorem w Szpitalu Miejskim w Kielcach. Po roku 2000, pomimo osiągnięcia wieku emerytalnego, prowadził oddział chirurgiczny w szpitalu w Chmielniku. W roku 2001 wdzięczni mieszkańcy przyznali mu tytuł Honorowego Chmielniczanina. Niemal do końca życia przyjmował chorych w przychodni chirurgicznej w Kielcach na ulicy Kościuszki. Z ramienia Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego był w latach 1985-89 posłem do Sejmu. Przez wiele lat szefował Zarządowi Wojewódzkiemu Polskiego Czerwonego Krzyża, kierował polską ekipą Czerwonego Krzyża w Kambodży. Był wiceprezesem Świętokrzyskiego Związku Pszczelarzy, założył Towarzystwo Przyjaciół Wodzisławia.

Włodzimierz Pasternak
Żył 73 lata. Był dyrektorem Fabryki Polmo SHL w Kielcach, wojewodą kieleckim przez 10 lat, od roku 1980 do 1990, prezesem Spółek Dersław i Elposerwis w Połańcu. Pracował jako nauczyciel w technikum mechanicznym i był współpracownikiem oraz orędownikiem Politechniki Świętokrzyskiej. Pasjonował się sportem, sprawował funkcję prezesa Klubu Sportowego Korona Kielce w latach 1977 - 1980. Był też prezesem Zarządu Wojewódzkiego Związku Ochotniczych Straży Pożarnych w latach 1980-1990. Należał do Polskiego Związku Łowieckiego. Po odejściu ze stanowiska wojewody działał w Socjaldemokracji Polskiej a potem Sojuszu Lewicy Demokratycznej. Zasiadał w licznych radach nadzorczych Spółdzielni Mieszkaniowej "Bocianek" w Kielcach oraz Kopalni i Zakładu Wzbogacania Kwarcytu Bukowa Góra Spółka Akcyjna w Łącznej. Uczestniczył w spotkaniach miłośników produkowanych w Kielcach motocykli SHL. Założył Stowarzyszenie Mężczyzn z Chorobami Prostaty "Gladiator" w Kielcach i pełnił tam funkcję Honorowego Prezesa

Joanna Ryczan
Żyła 99 lat. Była mamą biskupa ordynariusza kieleckiego Kazimierza Ryczana.

Zdzisław Simla
Był doświadczonym rzeczoznawcą, członkiem Stowarzyszenia Rzeczoznawców Techniki Samochodowej i Ruchu Drogowego Oddział Kielce.

Antoni Siwiec
Żył 87 lat. Był żołnierzem Armii Krajowej o pseudonimie Wrzos, po wojnie członkiem władz Koła Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej w Starachowicach.

Maria Sosnal
Była przez wiele lat dziennikarką w redakcji "Echa Dnia" w Kielcach. Z oddaniem pracowała w Dziale Łączności z Czytelnikami. Pisała artykuły interwencyjne o losie ludzi chorych, ubogich, służyła piórem czytelnikom wymagających wsparcia. Należała do kieleckiego Oddziału Stowarzyszenia Dziennikarzy.

Wanda Szczykutowicz
Żyła 75 lat. Była lekarzem stomatologiem. Całe zawodowe życie przepracowała w Wąchocku. Angażowała się w inicjatywy propagujące zdrowie.

Karol Szóstyk
Żył 96 lat. W czasie wojny, w maju 1939 roku rozpoczął pracę jako sędzia w Stepaniu. Po wybuchu II wojny światowej został wcielony do jednostki Korpusu Ochrony Pogranicza, trafił do sowieckiej niewoli z której udało mu się uciec. Po ataku Niemców na Związek Radziecki został aresztowany przez gestapo i wywieziony do obozów jenieckich między innymi w Arnheim. W historii powojennego Staszowa ogromną rolę odegrał jako wieloletni pracownik Urzędu Miasta i Gminy i kierownik Gospodarki Komunalnej, przyznano mu odznakę "Zasłużony dla Miasta".

Elżbieta Wesołowska
Żyła 52 lata. Była znaną kielecką kosmetyczką, właścicielką Orient Day Spa. Zmarła w wyniku nieszczęśliwego wypadku, podczas wymarzonych wakacji na Sri Lance. Przez wiele lat była ekspertem "Echa Dnia", służąc swoją wiedzą o arkanach kosmetyki, także tej nowoczesnej, z pogranicza medycyny estetycznej.

Andrzej Wojton
Żył 55 lat. Był radnym gminy Pawłów. Reprezentował mieszkańców Rzepina I i Radkowic. W poprzedniej kadencji samorządu był sołtysem tej miejscowości.

Konrad Ziętal
Żył 83 lata. Był lekarzem internistą, poetą, członkiem Zespołu Historyczno-Literackiego świętokrzyskiej Izby Lekarskiej. Po studiach podjął pracę w Szpitalu Wojewódzkim oraz kieleckich przychodniach. W roku 1980 został zatrudniony w Wiejskim Ośrodku Zdrowia w Mninie, gdzie zamieszkał i tu pracował do emerytury.

KWIECIEŃ 2012

Małgorzata Gawryś-Dymnicka
Była doktorem nauk medycznych, niezwykle oddanym pacjentom. Zmarła w Linzu, w Austrii, została pochowana w rodzinnych Kielcach.

Roman Górski
Żył 75 lat. Był kieleckim działaczem młodzieżowym i związkowym, wydawcą ze świetnym wyczuciem rynku i nosem do bestsellerów, twórcą oficyn wydawniczych BGW i Graf-Punk w Warszawie, oferujących spowiedzi rzeki i wspomnienia takie jak "Moja zupa" Jacka Kuronia, czy "Alfabet Urbana" w nakładach po sto i więcej tysięcy egzemplarzy.

Mieczysław Jopek
Był radnym Powiatu Opatowskiego I Kadencji.

Stanisław Kolasa
Żył 65 lat Był księdzem kanonikiem, proboszczem parafii pod wezwaniem Świętej Katarzyny Aleksandryjskiej w Iwaniskach, dziekanem dekanatu opatowskiego. Po studiach filozoficzno - teologicznych w Wyższym Seminarium Duchownym w Sandomierzu 16 czerwca 1973 roku przyjął święcenia kapłańskie. Pracował jako wikariusz w parafiach: Brzóza (1973-1976), Błotnica (1976-1978), Skarżysko-Kamienna, parafia Najświętszego Serca Jezusowego (1978-1979), Góra Puławska (1979-1982), Sandomierz, parafia świętego Pawła (1982-1988). Proboszczem był w Ostrowcu Świętokrzyskim, parafia świętego Kazimierza (1988-1992), Szewna (1992-2003) i Iwaniska (od 2003). Był kanonikiem honorowym kapituły kolegiackiej w Opatowie.

Ludwik Leszczyński
Żył 88 lat. Był radcą prawnym, członkiem Okręgowej Rady Radców Prawnych w Kielcach.

Leszek Luciński
Żył 70 lat. Był wiceprezydentem Starachowic w latach 1990-1994, wcześniej wicedyrektorem Zespołu Szkół Zawodowych numer 1. Przez wiele lat uczył, potem został wicedyrektorem szkół ekonomicznych w Starachowicach. Pasjonował się żeglarstwem, miał jacht Omega, który po zaprzestaniu żeglowania przekazał nieodpłatnie starachowickiemu harcerstwu. Hodował pszczoły, nył ich wielkim znawcą, założył pasiekę, w śródleśnej wsi Bór Kunowski.

Damian Murzec
Żył 30 lat. Był piłkarzem czwartoligowego Łagowskiego Klubu Sportowego Georyt Łagów. W swojej piłkarskiej karierze grał także w GKS Iwaniska oraz Stali Kunów. Przez dwa lata pełnił funkcję wiceprezesa łagowskiego klubu. Stracił nagle przytomność grając z kolegami na boisku, po przewiezieniu do szpitala zmarł.

Andrzej Niewęgłowski
Żył 60 lat. Był przedsiębiorcą, współwłaścicielem firmy AgroAnMech produkującej podzespoły do maszyn rolniczych w Młynku Nieświńskim, sponsorem wielu działań kulturalnych i sportowych. Jego nazwisko było na liście "Echa Dnia" prezentującej 100 najbogatszych mieszkańców województwa świętokrzyskiego w 2007 roku.

Jan Nowak
Żyl 82 lata. Był lekarzem stomatologiem, pochodził z Jędrzejowa. Po uzyskaniu dyplomu wrócił do rodzinnego miasta i od 1955 roku pracował jako stomatolog najpierw w przychodni międzyszkolnej, potem jako kierownik protezowni dentystycznej w wiejskich ośrodkach zdrowia w Desznie, Krzcięcicach, Złotnikach oraz przychodni kolejowej w Jędrzejowie. Został inspektorem stomatologicznym dla miasta i powiatu jędrzejowskiego. W przychodni rejonowej pracował do emerytury.

Władysław Siech
Żył 92 lata. Był piłkarzem trenerem, który w 1970 roku wprowadził Klub Star Starachowice do II ligi. Mówiono o nim "mistrz awansów". Do wyższej ligi wprowadził dziesięć klubów piłkarskich w Polsce. Nie mieszkał w Starachowicach, ale zawsze ciepło wspominał to miasto.

Edward Skotnicki
Żył 79 lat. Został wyświęcony w 1958 roku przez księdza biskupa Czesława Kaczmarka. Zapisał się w pamięci kielczan jako duszpasterz, społecznik - nagroda Miasta Kielc - w roku 1995, zainteresowany współczesną nauką oraz teologią, diecezjalny moderator grup neokatechumenalnych do 2002 roku, proboszcz parafii pod wezwaniem Niepokalanego Serca Najświętszej Maryi Panny w Kielcach od 1987 do 2007 roku. W swoim długoletnim doświadczeniu kapłańskim i duszpasterskim prowadził rekolekcje, budował kościoły , na przykład w parafii Czarnca w latach 1981-87. Od 1998 był prezesem Klubu Inteligencji Katolickiej w Kielcach. Zaangażował się w powstanie kuchni dla biednych, Fundacji Gospodarczej świętego Brata Alberta; Konferencji Stowarzyszenia świętego Wincentego a Paulo; Katolickiego Domu Dziecka. Organizował kolonie dla dzieci z najuboższych rodzin. Stał się też współzałożycielem Szkoły Katolickiej imienia Świętego Stanisława Kostki w Kielcach. Przez wiele lat codziennie rano przed drzwiami księdza Skotnickiego przy ulicy Urzędniczej stawała kolejka potrzebujących i nikt nie odchodził bez wsparcia.

Roman Stępień
Żył 65 lat. Był księdzem, proboszczem parafii Świętego Mikołaja w Baćkowicach. Podczas nauki w Wyższym Seminarium Duchownym w Sandomierzu ze względu na dobry słuch i piękny głos, jako kleryk pełnił posługę kantora. W 1989 roku objął swoje pierwsze probostwo w Boleszynie, w 1996 roku został przeniesiony do parafii świętego Wojciecha w Mominie, a w 2007 roku objął swoją ostatnią proboszczowską placówkę w Baćkowicach. Tu od razu zabrał się do modernizacji i remontów plebanii i kościoła współpracując z urzędem gminy. Był również kanonikiem honorowym Kapituły Katedralnej w Sandomierzu.

MAJ 2012

Jacek Hieronim Czech
Żył 67 lat. Od 1980 roku był długoletnim radcą prawnym Regionu Świętokrzyskiego "Solidarność" w Kielcach, a także kieleckiej Spółdzielni "Pionier". Był członkiem Okręgowej Izby Radców Prawnych w Kielcach.

Lucjan Dąbrowski
Był zasłużonym spółdzielcą, dyrektorem Ośrodka Gospodarczego Związku Lustracyjnego Spółdzielni Pracy w Kielcach.

Edward Dłużewski
Żył 77 lat. Był założycielem i prezesem Świętokrzyskiego Klubu Morsów, bezgranicznie oddanym idei lodowatych kąpieli. Od 2010 roku, z jego inicjatywy, członkowie klubu upamiętniali zimowymi kąpielami rocznice ważnych wydarzeń patriotycznych.

Stanisław Florek
Żył 76 lat. Był dyrektorem Świętokrzyskiego Centrum Ratownictwa Medycznego i Transportu Sanitarnego w Kielcach przez blisko 50 lat. Mówiono o nim "dyrektor wszechczasów". Do Pogotowia Ratunkowego w Kielcach trafił w 1962 roku, przeszedł wszystkie szczeble kariery, w 1963 roku został zastępcą dyrektora do spraw technicznych w Wojewódzkiej Kolumnie Transportu Sanitarnego w Kielcach, od 1983 roku nieprzerwanie był dyrektorem naczelnym. Przez 30 lat działał w zespole doradców ministra zdrowia. Był autorem innowacyjnych rozwiązań w zakresie ratownictwa i transportu sanitarnego w Polsce. W 2011 otrzymał Nagrodę Kielc przyznawaną zasłużonym obywatelom miasta.

Janina Kruczek
z domu Brudek. Była kielczanką, pracownicą Politechniki Łódzkiej, Uniwersytetu Łódzkiego oraz Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego Akademii Rolniczej w Warszawie.

Tadeusz Kucharzyk
Żył 92 lata. W czasie wojny był żołnierzem Związku Walki Zbrojnej, później Armii Krajowej. Po wojnie został na wiele lat dyrektorem Zakładów Urządzeń Chemicznych i Armatury "Chemar" w Kielcach, Kieleckiej Fabryki Pomp "Białogon", prezesem Towarzystwa Przyjaciół Szkół Wyższych w Kielcach, zasłużonym dla rozwoju gospodarczego regionu, członkiem wielu rad nadzorczych, znanym społecznikiem, inicjatorem działań zmierzających do powstania w Kielcach wyższego szkolnictwa technicznego. Był prezesem Towarzystwa Przyjaciół Szkół Wyższych odegrał szczególną rolę przy powołaniu i organizacji Wyższej Szkoły Inżynierskiej, przemianowanej później na Politechnikę Świętokrzyską. Uhonorowany został statuetką Rektora Politechniki Świętokrzyskiej za wybitny wkład w rozwój Uczelni oraz "Nagrodą Miasta Kielce 2009".

Jerzy Kucybała
Żył 43 lata. Zginął w tragicznym wypadku drogowym. Był zaangażowanym działaczem piłkarskim, prezesem Klubu Sportowego Nida Pińczów do końca rundy wiosennej sezonu piłkarskiego2008/09, nauczycielem w Szkole Podstawowej nr 1 w Pińczowie.

Józef Lichnowski
Żył 87 lat. Był kieleckim doktorem inżynierem, autorem wielu podręczników dotyczących zagadnień energetycznych.

Jan Minda
Żył 73 lata. Był prezesem Przedsiębiorstwa DEWON w Jaworzni, gmina Piekoszów.

Zygmunt Niewadzi
Żył 77 lat. Był księdzem prałatem, długoletnim proboszczem parafii pod wezwaniem świętego Józefa w Sandomierzu. Jako wikariusz pracował w Ostrowcu Świętokrzyskim, Suchedniowie, Szydłowcu i Wierzbicy, proboszczem był w Krynkach, a potem w sandomierskiej parafii świętego Józefa. W 2010 roku przeszedł na emeryturę i zamieszkał w Domu Księży Emerytów. Był kanonikiem gremialnym Sandomierskiej Kapituły Katedralnej od 1987 roku, w 2006 roku został podniesiony do godności Prałata Archidiakona Kapituły Katedralnej Sandomierskiej. Od 1997 roku był Kapelanem Honorowym Jego Świątobliwości, a od 2003 roku dziekanem dekanatu sandomierskiego.

Krystyna Okoń
Prowadziła przez prawie 30 lat najstarszy sklep warzywny na osiedlu Świętokrzyskim w Kielcach.

Arkadiusz Słowiński
Żył 40 lat. Był szefem koneckiego klubu motocyklowego Czarna Flota. Godne szacunku było jego zaangażowanie w akcję honorowego oddawania krwi "Motoserce". Zginął na motocyklu. Żegnały go setki motocyklistów z całej Polski i tłumy mieszkańców Końskich.

Anna Stąpor
Żyła 86 lat. Była kielecką lekarką, specjalistą psychiatrii. Pracowała początkowo w Szpitalu Dziecięcym, później w Szpitalu dla Nerwowo i Psychicznie Chorych w Morawicy, przez kilka lat pełniła funkcję ordynatora. Od 1 listopada 1966 roku przeszła do Wojewódzkiego Specjalistycznego Zespołu Opieki Neuropsychiatrycznej w Kielcach, pracowała w Poradni Zdrowia Psychicznego dla Dorosłych do 1992 roku.

Edward Strząbała
Żył 73 lata. Legenda piłki ręcznej w Kielcach. Pochodził z Zagnańska, mieszkał w Kielcach. Był trenerem piłki ręcznej klasy mistrzowskiej, trzykrotnie doprowadzał prowadzone przez siebie drużyny do zdobycia mistrzostwa Polski. W 1982 roku zdobył ze Śląskiem Wrocław mistrzostwo kraju i Puchar Polski. W 1985 ponownie triumfował w pucharze kraju, tym razem z zespołem Iskry Kielce. W 1993 i 1994 roku doprowadził kielczan do pierwszych dwóch tytułów mistrzowskich! Rok później Strząbała zdobył z "żółto-biało-niebieskimi" wicemistrzostwo kraju. Pomimo pracy w innych klubach, trener Strząbała często bywał na spotkaniach w Hali Legionów, cieszył się z ostatnich sukcesów Vive Targi Kielce.

Adam Trybus
Żył 92 lata. Był doktorem nauk ekonomicznych, dyrektorem Narodowego Banku Polskiego, pracownikiem Organizacji Narodów Zjednoczonych, prezesem Automobilklubu Kieleckiego.

Ryszard Zapała
Żył 72 lata. Był jednym z najlepszych świętokrzyskich kolarzy, wychowankiem Ludowego Zespołu Sportowego Piast Chęciny. W 1964 roku jako pierwszy kolarz z Kielecczyzny wystartował w Wyścigu Pokoju i zajął w klasyfikacji generalnej piąte miejsce. Był też wielokrotnym reprezentantem Polski, wygrał między innymi wyścig Dookoła Anglii.

Bożena Zygmunt
Żyła 58 lat. Była od 1990 roku Sekretarzem Gminy Sitkówka-Nowiny, z przerwą w 1998 roku, gdy została zastępcą wójta, w Urzędzie Gminy przepracowała 32 lata.

CZERWIEC 2012

Wanda Grzybowska
Była członkiem Zarządu Wojewódzkiego Związku Kombatantów i Byłych Więźniów Politycznych w Kielcach.

Bogumił Jarosław Jasiczek
Był kapitanem, żołnierzem Armii Krajowej z oddziału "Szarego", sekretarzem Prezydium Zarządu Okręgu Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej w Kielcach, członkiem Wojewódzkiej Rady Kombatantów i Osób Represjonowanych. Po wojnie był prześladowany za działalność w Armii Krajowej. w zakładzie 45. 45 lat przepracował w Polmo SHL. Do pięćdziesiątego roku życia ścigał się na motorach. Aktywnie działał w Towarzystwie Przyjaciół Sztuk Pięknych w Kielcach.

Mieczysław Karpiniec
Żył 93 lata. Był przedwojennym absolwentem Politechniki Lwowskiej, po wojnie dyrektorem Zakładów Wytwórczych "Społem" w Kielcach. W 1958 roku stworzył społemowski Wydział Doświadczalny, w którym starano się znaleźć receptury na nowe produkty, to tu został sporządzony około Wielkanocy 1959 roku słynny do dziś, Majonez Kielecki. Mieczysław Karpiniec był też prezesem Oddziału Wojewódzkiego Naczelnej Organizacji Technicznej w Kielcach, a także dyrektorem Zakładów Urządzeń Chemicznych i Armatury "Chemar".

Ali Kassem Ahmed
Był właścicielem ugandyjskiego konsorcjum Riham sponsorującego klub piłki ręcznej Vive Targi Kielce, twierdził, że: "u zawodnika ważne są nie tylko umiejętności, ale serce do gry".

Henryk Kuza
Żył 84 lata. Był sędzią i długoletnim prezesem Sądu Rejonowego w Busku-Zdroju. Zapisał się złotymi zgłoskami w Historii Polskiego Castingu. W latach 1952-1994 był Prezesem Koła Polskiego Związku Wędkarskiego w Busku-Zdroju, przez wiele lat sekretarzem Zarządu Okręgu Polskiego Związku Wędkarskiego w Kielcach, prekursorem i popularyzatorem wędkarstwa rzutowego na Kielecczyźnie. Wychował kilka pokoleń wędkarzy rzutowych z Buska, wielu mistrzów Polski. Do 2009 roku sędziował i współorganizował ogólnopolskie zawody rzutowe w Busku-Zdroju o Puchar Gór Świętokrzyskich i Turniej Halowy w Castingu.

Antoni Miernik
Żył 79 lat. Był dyrektorem Świętokrzyskiego Parku Narodowego w latach 1979 - 1999, leśnikiem o olbrzymim doświadczeniu zawodowym, zaangażowanym w ochronę świętokrzyskich lasów.

Mirosław Nowak
Żył 53 lata. Został wpisany na listę adwokatów w 1988 roku po odbyciu aplikacji w Izbie Kieleckiej. Początkowo był członkiem Zespołu Adwokackiego numer 1 w Ostrowcu Świętokrzyskim, następnie wykonywał w tym mieście prywatną praktykę, był zaangażowany w działalność społeczną.

Jan Obcowski
Był głównym specjalistą kontroli państwowej Delegatury Najwyższej Izby Kontroli w Kielcach.

Tadeusz Ochal
Żył 76 lat. Był absolwentem Politechniki Gdańskiej, przez wiele lat pracownikiem przedsiębiorstw budowlanych kolei w kraju i za granicą, naczelnikiem Oddziału Zmechanizowanych Robót Drogowych PKP w Radomiu, a ostatnio pracownikiem Wojewódzkiego Inspektoratu Nadzoru Budowlanego w Kielcach.

Michał Panas
Żył 38 lat. Był radnym gminy Sitkówka-Nowiny, nauczycielem wychowania fizycznego w Zespole Szkół Ponadpodstawowych w Nowinach, pasjonatem sportu, wychowawcą wielu pokoleń młodych piłkarzy, prekursorem ligowego futsalu czyli halowej piłki nożnej w województwie świętokrzyskim. Od kilku sezonów trenował uczniów z Klubu Sportowego Ekom Futsal Nowiny, organizował Nowińską Ligę Futsalu, która cieszyła się ogromną popularnością, znacząco przyczynił się do rozwoju tej dyscypliny sportu nie tylko na Kielecczyźnie, ale również w południowo-wschodniej Polsce.

Wacław Pasek
Żył 86 lat. Był ojcem prezesa koneckiego oddziału Polskiego Towarzystwa Turystyczno - Krajoznawczego, Wojciecha, podobnie jak syn, propagatorem zdrowego trybu życia i działaczem ruchu turystycznego.

Stanisław Strójwąs
Żył 93 lata. Był najstarszym absolwentem Liceum imienia Stanisława Kostki w Kielcach - matura 1937, honorowy członek Towarzystwa Szkoły Katolickiej w Kielcach. Stał się żywą legendą szkoły, był zaangażowany w jej dzieje.

Wołodymyr Turec
Żył 67 lat. Był profesorem wokalistyki, wybitnym pedagogiem, solistą (baryton) Państwowego Ukraińskiego Chóru imienia Grigorija Wieriowki, występował na scenach operowych całego świata. Od 2000 roku wykładał w Instytucie Edukacji Muzycznej Uniwersytetu Humanistyczno - Przyrodniczego Jana Kochanowskiego w Kielcach. Równolegle z działalnością dydaktyczną zajmował się działalnością koncertową.

Ilona Zaława-Selmi

Była dyrektorką Żłobka Samorządowego numer 13 w Kielcach.

Bronisław Zapała
Żył 82 lata. Był redaktorem, literatem, wychowawcą wielu pokoleń dziennikarzy, pierwszym redaktorem naczelnym "Słowa Ludu" wywodzącym się z tej redakcji, w niej rozpoczynającym pracę dziennikarską, najdłużej kierującym tą gazetą. Jako dyrektor Kieleckiego Wydawnictwa Prasowego tworzył popołudniówkę "Echo Dnia" i miesięcznik społeczno-kulturalny "Przemiany". Jego reportaże ukazały się w książce "Piegowate życie". Publikował w "Polityce", "Kulturze", "Literaturze", "Życiu Literackim", "Argumentach", "Chłopskiej Drodze". Bronisław Zapała był dwukrotnie odwoływany ze stanowiska redaktora naczelnego. W 1977 roku pięcioletnia przerwa w sprawowaniu funkcji nastąpiła na wniosek władz partyjnych Radomia, które miały pretensję, że "Słowo Ludu" więcej pisze o Kielcach, w 1990 roku Bronisław Zapała został odwołany ze stanowiska na wniosek pełnomocnika Rządowej Komisji Likwidacyjnej Robotniczej Spółdzielni Wydawniczej w 1990 roku. Przyszły nowe czasy i stwierdzono, że do nich nie pasuje. Zmarł w domu opieki.

Andrzej Zatorski
Żył 83 lata. Był poetą, współorganizatorem i prezesem Robotniczego Stowarzyszenia Twórców Kultury, organizatorem wystaw fotograficznych i malarskich w Miejskiej Bibliotece Publicznej w Starachowicach. Przez wiele lat związany był zawodowo z zakładowymi publikatorami Fabryki Samochodów Ciężarowych, Rozgłośnią Zakładową i redakcją gazety "Budujemy samochody". Największe uznanie zyskał w lokalnym środowisku, a także w wielu środowiskach w kraju dzięki zaangażowaniu w organizację Ogólnopolskich Warsztatów Fotograficznych "Diastar".

Krystyn Żebracki
Żył 73 lata. Był księdzem kanonikiem związanym z Sandomierzem. Jako wikariusz pracował w Sandomierzu, w parafii pod wezwaniem Nawrócenia św. Pawła w latach 1963-1966, a następnie w Ostrowcu Świętokrzyskim, Ciepielowie, Białobrzegach Radomskich oraz w Mircu. Posługę proboszcza pełnił w Stodołach, Skotnikach Opoczyńskich, Bałtowie, Grabowie, Szczebrzuszu oraz Nietulisku Dużym. Potem był kapelanem Domu Pomocy Społecznej w Janowie Lubelskim. Od 2004 roku mieszkał w Domu Księży Emerytów w Sandomierzu. Od 2001 roku był kanonikiem honorowym Ostrowieckiej Kapituły Kolegiackiej.

LIPIEC 2012

Jan Caban
Był radnym oraz wiceprzewodniczącym Rady Miejskiej w Jędrzejowie w kadencji 1990 - 1994.

Jerzy Czapla
Żył 81 lat.Był lekarzem stomatologiem. Po studiach pracował w Ośrodkach Zdrowia Sobków, Oleszno i Przychodni Zakładowej Cementowni Małogoszcz. W 1990 roku odszedł na emeryturę. Pasjonował się filatelistyką i modelarstwem.

Tadeusz Dołęgowski
Żył 84 lata. Był kierownikiem sanatoriów numer 5 i 6 w Kudowie-Zdroju, wieloletnim kierownikiem i przewodnikiem w Jaskini Raj. Oprowadził po niej dziesiątki tysięcy turystów za każdym razem czyniąc to tak, jakby to było po raz pierwszy. Był przewodnikiem czterdzieści lat, świetnym brydżystą, działkowcem i sportowcem.

Zenon Guldon
Żył 76 lat. Był profesorem historii, wybitnym uczonym, autorem podręczników, długoletnim nauczycielem akademickim Instytutu Historii Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach, uczył też w kieleckich szkołach średnich. Był wychowawcą wielu pokoleń historyków.

Krzysztof Kamiński
Był dyrektorem Banku Spółdzielczego w Bodzentynie.

Józef Starzewski
Żył 69 lat. Był profesorem Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach, wybitnym specjalistą ginekologii i położnictwa. Kierował działem klinicznym ginekologii w Świętokrzyskim Centrum Onkologii w Kielcach, pełnił funkcję ordynatora w Wojewódzkim Szpitalu Zespolonym. Był jednym z pionierów diagnostyki raka szyjki macicy na poziomie komórkowym, z tej dziedziny habilitował się w 1989 roku na Akademii Medycznej imienia Mikołaja Kopernika w Krakowie. Jako jeden z nielicznych w regionie specjalistów przeprowadzał skomplikowane zabiegi wycięcia narządu rodnego z limfadenektomią, czyli usunięciem węzłów chłonnych. Był konsultantem wojewódzkim w dziedzinie ginekologii.

Adam Romaniszyn
Żył 75 lat. Był kieleckim bokserem, trzykrotnym mistrzem Polskim w wadze muszej i koguciej. Występował w Stal Mielec i Błękitni Kielce. Boks był jego wielką pasją. Przyjaźnił się z Leszkiem Drogoszem i Jerzym Kulejem.

Maria Wytrzyszczewska
z domu Krakowiak. Żyła 94 lata. Była przedwojenną absolwentką Liceum imienia Witkowskiego w Skarżysku-Kamiennej, założycielką Koła Przyjaciół Skarżyska-Kamiennej, należała do Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej. Otrzymała tytuł Honorowej Obywatelki Miasta. Pochowana została w Radości koło Warszawy.

Józef Zbroszczyk
Żył 72 lata. Był księdzem prałatem, święcenia przyjął w wieku 25 lat, sprawował posługę kapłańską 47 lat. Z pomocą wiernych, jako proboszcz przez blisko 30 lat budował kościół i parafię świętego Maksymiliana Kolbe na osiedlu Kieleckiej Spółdzielni Mieszkaniowej.

Adam Ziółkowski
Żył 63 lata. Był księdzem, proboszczem parafii Kocina, Lelów i Polichno. Jako kapłan służył 35 lat.

SIERPIEŃ 2012

Monika Bujak
Żyła 37 lat. Była w latach1994-2010 związana z Grupą Edukacyjną w Kielcach, gdzie pełniła funkcję dyrektora logistyki i dyrektora generalnego, współpracowała z warszawskim wydawnictwem Juka.

Bronisław Chojnowski
Żył 93 lata. Był wykładowcą i wiceprezesem Zarządu Stowarzyszenia Księgowych Oddziału Okręgowego w Kielcach, podpułkownikiem. Uczestniczył w wojnie obronnej 1939 roku. Pełnił funkcję prezesa koła Okręgowego Związku Żołnierzy Batalionów Chłopskich w Kielcach.

Teresa Felis
Żyła 60 lat. Była długoletnią nauczycielką Zespołu Szkół Przemysłu Spożywczego w Kielcach, wychowawcą wielu pokoleń młodzieży.

Marcin Judasz
Żył 26 lat. Był aktorem pińczowskiego Teatru Ciut Frapującego od 2007 roku. Zagrał wiele znakomitych ról w kolejnych spektaklach: "Zapomniany diabeł", "Z PRL-em w tle, czyli wężykiem…", "Upiór w kuchni", "Rewizor", "Na zbity pysk" czy "Ciemno". Był także pasjonatem motoryzacji i organizatorem zlotu w Pińczowie zabytkowych pojazdów marki trabant.

Benedykt Mróz
Był radnym Rady Miejskiej w Kielcach w latach 1994-1999, wieloletnim dyrektorem Domu Pomocy Społecznej imienia Świętego Brata Alberta w Kielcach, działaczem organów samorządowych Kieleckiej Spółdzielni Mieszkaniowej.

Jerzy Tomasz Niewczas
Żył 63 lata. 40 swojego życia spędził w zakonie cystersów. Pochodził z Marcinkowa. Przez wiele lat pełnił funkcję wikariusza i proboszcza parafii Świętego Floriana w Wąchocku. Wielu pokoleniom wiernych znany był także jako katecheta.

Wojciech Nowak
Był radcą prawnym, związanym z Ostrowieckim Towarzystwem Budownictwa Społecznego, członkiem Okręgowej Izby Radców Prawnych w Kielcach.

Grzegorz Piekutowski
Był przez wiele lat nauczycielem języka polskiego, między innymi w Technikum Samochodowym przy ulicy Jagiellońskiej w Kielcach, wychowawcą wielu pokoleń młodzieży.

Janina Poniewierska
Była radcą prawnym, członkiem Okręgowej Izby Radców Prawnych w Kielcach.

Zygmunt Rozborski
Żył 90 lat. Był dyrektorem handlowym Państwowych Zakładów Zbożowych w Busku-Zdroju oraz zastępcą dyrektora do spraw handlowych buskiego oddziału Wojewódzkiego Przedsiębiorstwa Przemysłu Mięsnego w Kielcach. Przez ponad 30 lat pełnił funkcję prezesa buskiego Koła Powiatowego Polskiego Związku Pszczelarskiego.

Ignacy Skowron
Żył 97 lat. Był żołnierzem Wojska Polskiego, ostatnim żyjącym obrońcą Westerplatte, kawalerem Orderu Virtuti Militari. Przed wojną służył w czwartym Pułku Piechoty Legionów. Pod koniec marca 1939 roku otrzymał przydział do Wojskowej Składnicy Tranzytowej na Westerplatte. Po kapitulacji trafił do niewoli niemieckiej, potem pracował w niemieckim majątku ziemskim. Do domu wrócił w 1941 roku. Po wojnie pracował jako robotnik na kolei. Swoje życie związał z Pierzchnicą, Morawicą, Chęcinami i Nowinami. Był pierwszym Honorowym Obywatelem gminy Sitkówka-Nowiny. Został pochowany z honorami na cmentarzu w Brzezinach w gminie Morawica.

Marek Sochacki
Żył 56 lat. Był znanym, cenionym sandomierskim bardem, poetą, muzykiem, wychowawcą kilku pokoleń uzdolnionych muzycznie dzieci i młodzieży, zakochanym w mieście Sandomierzaninem, autorem pięknej piosenki "Walczyk sandomierski".

Grzegorz Wawrzeńczyk
Żył 46 lat. Od najmłodszych lat pasjonowała go muzyka. Był wokalistą, miłośnikiem folkloru, obdarzonym pięknym głosem solistą zespołu Strawczynioki oraz utalentowanym muzykiem. Pracował jako nauczyciel muzyki w Szkole Podstawowej w Strawczynie i instruktor w Gminnym Ośrodku Kultury. Nagrał promującą Strawczyn płytę "Jagódka", do której napisał tekst i muzykę. Należał też do rockowego zespołu IRA, z którym w 1988 roku zagrał na festiwalu Opolu.

WRZESIEŃ 2012

Zenon Deka
Żył 82 lata. Był nauczycielem geografii, przez wiele lat uczył w I Liceum Ogólnokształcącym imienia Komisji Edukacji Narodowej w Końskich.

Leszek Drogosz
Żył 79 lat. Był legendarnym bokserem, pierwszym kieleckim olimpijczykiem, najpopularniejszym świętokrzyskim sportowcem XX wieku, trzykrotnym mistrzem Europy, brązowym medalistą olimpijskim podczas Igrzysk w Rzymie, wielokrotnie medalistą mistrzostw Polski, zwanym "Czarodziejem ringu". Po skończeniu kariery grywał w wielu filmach. Leszek Drogosz był indywidualnie jedynym medalistą olimpijskim z naszego regionu!

Adam Dzik
Żył 56 lat. Był zawodnikiem i znanym trenerem biegów średnich, biegaczem Staru Starachowice i AZS AWF Warszawa. Trenował biegaczy Staru Starachowice, Budowlanych Kielce, Wawelu Kraków, Juventy Marbo Starachowice i ostatnio w Juventy Kobex Starachowice. Wychował ponad 30 medalistów mistrzostw Polski.

Witold Francuz
Był przez wiele lat nauczycielem w Liceum Ogólnokształcącym imienia Adolfa Dygasińskiego w Zespole Szkół numer 3 w Chmielniku.

Grażyna Anna Jaworska
Żyła 73 lata. Była długoletnim ordynatorem Oddziału VI Świętokrzyskiego Centrum Psychiatrii w Morawicy, członkiem Polskiego Towarzystwa Psychiatrycznego Oddział Kielecki i biegłą sądową.

Zbigniew Kociuba
Żył 89 lat. Był warszawskim reżyserem filmowym i telewizyjnym mieszkającym, ze względu na zdrowie, od 14 lat w Busku-Zdroju. Odkrył Busko już w latach sześćdziesiątych, kiedy poszukiwał terenów do filmu "Ubranie prawie nowe". Współreżyserował wiele filmów fabularnych między innymi "Perła w Koronie", "Daleka jest droga", "Giuseppe w Warszawie", seriali telewizyjnych takich jak "Stawiam na Tolka Banana", oraz filmów fabularno-telewizyjnych na przykład "Ogłoszenie matrymonialne". W Busku-Zdroju przejawiał ogromną aktywność społeczną działając w Polskim Towarzystwie Zdrowia Publicznego, Był inicjatorem i założycielem Festiwalu Zdrowia organizowanego pod patronatem ministerstwa zdrowia od 10 lat.

Lucjan Łach
Był nauczycielem historii, długoletnim dyrektorem Szkoły Podstawowej w Cieszkowach, prezesem Stowarzyszenia Przyjaciół Ziemi Czarnocińskiej.

Anna Majewska
Żyła 80 lat. Była kieleckim lekarzem medycyny.

Łukasz Masłowski
Żył 26 lat. Zmarł nagle, podczas snu. Był piłkarzem Źródła Solec Zdrój. W klubie tym trenował około dziesięciu lat.

Jarosław Przygodzki
Żył 48 lat. Był nadleśniczym Nadleśnictwa Barycz, w którym pracował od 20 lat, wiceprzewodniczącym Sejmiku Województwa Świętokrzyskiego, przez dwie kadencje radnym wojewódzkim z ramienia Klubu Prawo i Sprawiedliwość, wcześniej radnym powiatu koneckiego, członkiem Rady Społecznej Świętokrzyskiego Centrum Rehabilitacji w Czarneckiej Górze.

Józef Rapacz
Był lekarzem medycyny, przez wiele lat ordynatorem Oddziału Chirurgicznego Szpitala Powiatowego im. Jana Pawła II we Włoszczowe. Należał do Związku Kombatantów i Byłych Więźniów Politycznych.

Roman Rusinek
Żył 67 lat. Był cenionym specjalistą do spraw oświetlenia scenicznego, wieloletnim pracownikiem instytucji kulturalnych: Kieleckiego Centrum Kultury, Teatru im. Stefana Żeromskiego oraz Wojewódzkiego Domu Kultury.

Sylwester Rybak
Żył 75 lat. Był księdzem, długoletnim proboszczem parafii Świętego Judy Tadeusza w Rudzie Malenieczkiej. W zeszłym roku obchodził jubileusz pięćdziesięciolecia pełnienia posługi duszpasterskiej

Marian Sokołowski
Żył 89 lat. Był emigrantem, żołnierzem Armii Krajowej, oficerem Wojska Polskiego, długoletnim działaczem Stowarzyszenia Polskich Kombatantów w Australii. Zmarł w Brisbane w Australii, pochowany został w rodzinnej Wiślicy.

Leonard Sura
Żył 87 lat. Był żołnierzem Batalionów Chłopskich, po wojnie wicedyrektorem Przedsiębiorstwa Geologicznego w Białogonie, później długoletnim dyrektorem Kieleckich Fabryk Mebli.

Tomasz Wągrowski
Żył 62 lata. Był wybitnym regionalistą, przewodnikiem świętokrzyskim, zastępcą dyrektora kieleckiego oddziału Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad. Przez wiele lat działał w Stowarzyszeniu Inżynierów i Techników Komunikacji. Od 1953 roku mieszkał w Kielcach. Napisał wielu artykułów, folderów, przewodników i książek z zakresu zabytków transportu drogowego i krajoznawczych, wśród nich cykl gawęd dotyczących kieleckiej historii turystyki.

PAŹDZIERNIK 2012

Henryk Abramowski
Żył 56 lat. Był założycielem i długoletnim prezesem spółki budowlanej Kartel w Jędrzejowie, jednej z największych świętokrzyskich firm, notowanych w rankingu stu największych przedsiębiorstw "Złota Setka" Echa Dnia, przez wiele lat współpracującej z Politechniką Świętokrzyską. Należał do najbogatszych mieszkańców regionu świętokrzyskiego, zajmował wysokie miejsce na liście 100 najbogatszych regionu świętokrzyskiego przygotowywanej przez "Echa Dnia".

Zdzisław Miszczyk
Żył 85 lat. Był kielczaninem, porucznikiem rezerwy, członkiem Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej, członkiem Szarych Szeregów, weteranem Walk o Wolność i Niepodległość Ojczyzny.

Władysław Piwowarczyk
Żył 99 lat. Był majorem Wojska Polskiego, żołnierzem I Batalionu 3 Pułku Piechoty Legionów Armii Krajowej, dowódcą Batalionów Chłopskich, najstarszym strażakiem Ochotniczej Straży Pożarnej w Kornicy.

Henryka Skrobisz
Żyła 79 lat. Była doktorem nauk medycznych, kieleckim specjalista pediatrą.

Halina Rokosz-Wójcik
Żyła 86 lat. Była wieloletnią nauczycielką historii w Zespole Szkół Ponadgimnazjalnych numer 2 w Jędrzejowie.

Andrzej Tomczyk
Żył 91 lat. Był kieleckim muzykiem artystą i pedagogiem.

Waldemar Trzaska
Żył 46 lat. Był burmistrzem Kazimierzy Wielkiej od 2010 roku, wcześniej wicestarostą kazimierskim oraz przewodniczącym Rady Miasta w Kazimierzy Wielkiej, kierował również biurem powiatowym Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa. Był właścicielem bardzo dużego gospodarstwa rolnego w Krzyszkowicach.

Krzysztof Urbański
Żył 72 lata. Był historykiem, muzealnikiem i wykładowcą akademickim, bardzo lubianym przez studentów. Zajmował się historią współczesną, jako jeden z pierwszych w regionie już w latach 80-tych podjął tematykę stosunków polsko-żydowskich. W latach 1987-90 oraz 2003-2008 był dyrektorem Muzeum Narodowego w Kielcach. Przez dwa lata 1986-88 pełnił funkcję wojewódzkiego konserwatora zabytków. Aktywnie działał w Kieleckim Towarzystwie Naukowym, Towarzystwie Przyjaciół Wiedzy i Radzie Muzealnej w Muzeum Historyczno-Archeologicznym w Ostrowcu Świętokrzyskim.

Tadeusz Wrona
Był radcą prawnym, członkiem Okręgowej Izby Radców Prawnych w Kielcach.

Grażyna Anna Zych-Kłodnicka
Żyła 62 lata. Była aktorką scen Lubelskich i Radomskich, pełniła funkcję naczelnika Wydziału Kultury Miasta Radomia, została pochowana w Ostrowcu Świętokrzyskim.

emisja bez ograniczeń wiekowych
Wideo

Zakaz handlu w niedzielę. Klienci będą zdezorientowani?

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Dołącz do nas na X!

Codziennie informujemy o ciekawostkach i aktualnych wydarzeniach.

Obserwuj nas na X!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!

Polecane oferty

Materiały promocyjne partnera
Wróć na echodnia.eu Echo Dnia Świętokrzyskie