Zabytkowym nagrobkom na ratunek - kwesty na cmentarzach w powiecie sandomierskim

SANDOMIERZ
Sandomierska kwesta organizowana przez Społeczny Komitet Odnowy Cmentarza Katedralnego będzie trwała cztery dni - rozpoczyna się w czwartek 31 października, a zakończy się w niedzielę, 3 listopada. Wolontariusze z puszkami będą stać na trzech cmentarzach - katedralnym, świętopawelskim i komunalnym.

Jak co roku wśród kwestujących będą między innymi uczniowie sandomierskich szkół, członkowie Związku Strzeleckiego "Strzelec" oraz członkowie i sympatycy Społecznego Komitetu Odnowy Cmentarza Katedralnego. Cel zbiórki jest taki jak zawsze - ratowanie cennych, zabytkowych nagrobków.
W tym roku odnowione zostały cztery nagrobki. Jeden z nich, w formie złamanego drzewa, do niedawna był bezimienny, nieznana była data jego pochodzenia.

- Po rozpoczęciu prac konserwatorskich okazało się, że druga część nagrobka jest w ziemi. Na podstawie, z trzech stron, widnieją inskrypcje - opowiada Janusz Sobolewski, prezes Społecznego Komitetu Odnowy Cmentarza Katedralnego.

Grób należy do członków rodziny Targowskich, a pochodzi z lat 80. XIX wieku. Z tego samego okresu jest drugi odnowiony nagrobek, na tablicy widnieją nazwiska Małgorzaty i Szymona Folców. Konserwacja XIX - wiecznego żeliwnego nagrobka Józefa Jaworskiego została rozpoczęta w ubiegłym roku. Teraz odnowiona i wzmocniona została podstawa. Te prace współfinansowali potomkowie zmarłego. Renowacji poddany został także nagrobek rodziny Schinzlów, XX-wieczny wykonany z czerwonego piaskowca. Ten remont sfinansowała rodzina.

Wartość wszystkich prac wynosi 50 tysięcy złotych. Część pieniędzy przekazało miasto, ale główny wkład stanowiły fundusze od sandomierzan i wszystkich tych, którym nieobojętny jest los sandomierskiej nekropolii - od uczestników ubiegłorocznej kwesty.

Społeczny Komitet już od około 20 lat organizuje zbiórki na rzecz ratowania zabytkowych nagrobków. Inicjatorzy akcji mają nadzieję, że tym razem zbiorą co najmniej tyle, ile w ubiegłym roku. Wtedy do puszek trafiło 14 353 złotych.

Cmentarz katedralny w Sandomierzu to jedna z najstarszych polskich nekropolii. Została założona w 1792 roku i jest tylko dwa lata młodsza od warszawskich Powązek. Znajduje się tu ponad 300 zabytkowych nagrobków XIX i XX - wiecznych, aż 220 pochodzi sprzed I wojny światowej. Ponad sto, dzięki zaangażowaniu wolontariuszy i członków stowarzyszenia oraz ofiarności osób odwiedzających sandomierskie cmentarze, odzyskało już blask.

GOŹLICE

Kwesta na rzecz ratowania zabytkowych nagrobków będzie prowadzona na cmentarzu w Goźlicach w gminie Klimontów. Datki zbierane będą przez trzy dni - 1,2 i 3 listopada.
Przed rokiem, w czasie pierwszej kwesty zorganizowanej z inicjatywy Stowarzyszenia "Nasze dziedzictwo Ossolin", udało się zebrać ponad 3 tysiące złotych. Dodatkowo na remont pomników stowarzyszenie pozyskało fundusze z Urzędu Marszałkowskiego i od Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Kielcach. Dzięki temu pod koniec sierpnia równolegle rozpoczęte zostały prace konserwatorskie przy dwóch nagrobkach. Za kwotę 7400 złotych odnowiony został najstarszy zachowany w obrębie nekropolii pomnik nagrobny Jerzego Dobrzańskiego z 1836 roku.

Większym wyzwaniem okazał się remont neogotyckiego nagrobka rodziny Gadomskich z 1858 roku, jednego z największych i zarazem najbardziej zniszczonych pomników na cmentarzu w Goźlicach. Całkowity koszt odnowienia wyniesie prawie 20 tysięcy złotych. W tym roku, za kwotę 9200 złotych wykonany został pierwszy etap zadania - tak zwana konserwacja techniczna, która zabezpieczyć ma mocno zrujnowany obiekt przed zupełnym zniszczeniem. Pod nagrobkiem wylane zostały nowe fundamenty, kamień wyczyszczono i zaimpregnowano. Pozostało jeszcze odtworzenie ubytków formy rzeźbiarskiej i ogrodzenia.

Organizatorzy kwesty liczą, że dzięki hojności ofiarodawców zbiorą pieniądze, które pozwolą na dokończenie konserwacji nagrobka Gadomskich. - To najważniejszy cel obecnej zbiórki. Następnym w kolejce do odnowienia jest nagrobek Teofila Pawlickiego, zmarłego w 1878 roku, właściciela majątku Kroblice - informuje Rafał Staszewski, pomysłodawca akcji.

Goźlicka nekropolia to jeden z najstarszych i najbardziej interesujących cmentarzy na ziemi sandomierskiej. Założony został w 1811 roku. Zachowało się tu około 50 cennych pomników nagrobnych, z których 17 najbardziej wartościowych pod względem historycznym i artystycznym w styczniu tego roku wpisanych zostało do rejestru zabytków ruchomych województwa świętokrzyskiego.

KLIMONTÓW

Kwesta, już po raz 13., prowadzona będzie na cmentarzu parafialnym w Klimontowie. 1 listopada od godziny 8 do 16 przed bramą prowadzącą do nekropolii będą kwestować dzieci i młodzież oraz dorośli - przedstawiciele różnych środowisk zawodowych.

- Zebrane pieniądze zostaną przeznaczone na odnowienie kolejnego cennego nagrobka. Zostanie on wytypowany w uzgodnieniu z konserwatorem zabytków - informuje Andrzej Borycki z Towarzystwa Przyjaciół Klimontowa.
Dotychczas dzięki kwestom odnowiono około 10 nagrobków znajdujących się na klimontowskiej nekropolii. Organizatorami akcji są: Towarzystwo Przyjaciół Klimontowa, Stowarzyszenie na Rzecz Klasztoru Podominikańskiego "Wspólne Dobro" we współpracy ze Szkołą Podstawową imienia Jerzego Ossolińskiego w Klimontowie.

SULISŁAWICE

Trzy dni, 1, 2 i 3 listopada, będzie trwała kwesta w Sulisławicach. Organizują ją Stowarzyszenie Miłośników Sanktuarium Maryjnego i Stowarzyszenie Rodzin Katolickich.
Zbiórka będzie prowadzona od godziny 8 do 16. Zebrane pieniądze zostaną przeznaczone na odnowienie któregoś z cennych nagrobków znajdujących się na miejscowym cmentarzu.